Nijedna umetnost nije bliži pratilac modernih vremena koliko je to film, dete, slika i tumač onog što smo postali i u čemu živimo. Ko se od malo starijih ne seća prvih čudesnih susreta sa magijom filma, negde u zagonetnoj tami kina – bioskopa, u onim salama kakvih je već odavno nestalo. Tolike sale po centru Beograda zagonetno su napuštene u vremenu tranzicije i globalizacije i već decenijama tužno zakatačene, kopne u tišini i mraku, zaboravljene.

Iako nazvan „sedma umetnost“ u smislu kombinacije onih prethodnih – od arhitekture i slikarstva do plesa i poezije – film je po umetničkom i fizičkom karakteru s jedne strane u prvom redu nastavljač drame, shvaćene kao zanimljiva priča prikazana kroz žive pokrete i govor glumaca ali koji su snimanjem ovekovečeni i vremenski zauvek „zatočeni“ na filmskim trakama (film kao „zapečaćeno vreme“, napisao je Tarkovski) – video zapisima. S druge strane, film je „oživljena slika“, dakle prvenstveno vizuealna umetnost i doživljaj – ono što je u pozorišnoj drami daleko manje prisutno – uz to obogaćen muzikom i još nekim vrstama posebnih umeća.

Kao i pozorište ili arhitektura, film je kolektivni umetnički proizvod, pa se režiser nikako ne može porediti sa usamljenim stvaraocima kakvi su pisci, slikari ili kompozitori, jer su uz njega naravno i glumci, ali i (posebno kod većih filmova) cela armija pratećih ali vrlo bitnih profesija, od producenta, scenariste, kamermana do muzičkog stvaraoca, kostimografa, stenografa itd, odnosno serije svih onih pitoresknih profesija za koje se dele nagrade „Oskara“.

Iako je stoga uloga filmskog režisera kompleksna, jer ima i bitan menadžerski karakter rukovodioca ekipe i glumaca, ipak čini mi se da će najpre veliki režiser biti prepoznat (kao i slikar) po onom vizuelnom, tj. kadrovima – slikama koje stvara, po slici u očima koju nam ostavlja neki prizor sa platna, filmska scena, i po kojoj pamtimo ili razlikujemo jednog Bergmana, Tarkovskog, Kjubrika, Parađanova, Kurosavu, Ozua…Ali dok klasična slika odražava, ili prepričani događaj, ili nosi simboliku u vidu prizora, film ima širi kapacitet da kroz priču i pokretne slike sadrži šire tumačenje sveta i čoveka. Dobar režeiser je u prvom redu onaj koji ima „dobro oko“ za stvaranje slike, a onda i talenat da tu sliku pokreće.

„Avantura“ Mikelanđela Antonionija, snimljena 1960. godine (specijalna nagrada žirija festivala u Kanu za režiju) smatra se jednim od prelomnih momenata u evoluciji artističkog filma, čiji je Antonioni postao neka vrsta režisera – ikone. Originalni trejler:

„L’Avantura je predstavljala jedan od najdubljih šokova koje sam ikada doživio u bioskopu“, napisao je Matin Skorceze misleći u prvom redu na stil filma, odnosno na filmski jezik na kome je priča ispričana. A priča je relativno jednostavana. Tri su glavna lika, Ana, njen momak Sandro i njena prijateljica Klaudija (Monika Viti). Prvi deo filma odvija se kao kombinacija ljubavne priče između Ane i Sandra koja prelazi u detektivski zaplet onda kada Ana nestaje, prilikom posete grupe prijatelja vulkanskom ostrvu. U drugom delu filma, u kome pratimo potragu za Anom, priča „skreće“ u prikaz veze koja se razvija između Sandra i Klaudije, koju briljantno igra Monika Viti – sjajna glumica kako se vidi i u ovoj majstorskoj sceni u kojoj režija, briljantna gluma pa i živa muzika imaju svako svoju ulogu.

U hotelskoj sobi, na Sadrov poziv da izađu zanesena Klaudija kaže:

„Pre nego što kreneš, reci da je šetnja bez mene kao kada hodaš sa slomljenom nogom…Obiđi grad bez mene šepajući, i kaži kako si pokušavao da zagrliš moju senku koja je klizila po zidovima…i još… reci kako me voliš.“

Avantura se, kao i svaki dobar film, može pratiti prosto kao priča, kao sled estetski lepih prizora ili možda kao dobra gluma o ljubavi, prijateljstvu, mondenskom društvu itd. Ona se, na nekom drugom nivou može razumeti i kao režiserovo razmišljenje o nepostojanju pravih međuljudskih komunikacija, o nemogućnosti izražavanja, o vremenu u kome površna erotika zamenjuje iskrene emocije ili prosto, kao psihološka studija o konfuznoj individui suočenoj, kako je napisao Antonini, sa novim tehnološkim vremenom u kome se svest i društveni moral ne uklapaju u nagle i galopirajuće promene.

„”Antonionijev film promenio je moje shvatanje filma i sveta oko mene, i učinio da se oboje čine neograničenim“ (Martin Skorceze).

Celi film sa engleskim prevodom.

  Antonioni, Duško Lopandić, Film