Muzej afričke umetnosti u Beogradu – Bračni par Zdravko Pečar i Veda Zagorac su 1974. godine poklonili gradu Beogradu svoju bogatu kolekciju umetničkih dela koju su sakupili tokom više godina provedenih u Africi. Grad je na osnovu nje 1977. godine otvorio jedini muzej posvećen kulturama i umetnosti afričkog kontitanta u ovom delu sveta – Muzej afričke umetnosti, zbirka Vede i dr Zdravka Pečara. Međutim, ko su bili osnivači ovog jedinstvenog muzeja?

Zdravko Pečar je rođen 2. februara 1922. godine u Čakovcu. Njegov otac, Franjo Pečar, je bio vlasnik trgovačke radnje te je mogao da priušti dobro obrazovanje svom sinu. U Zagrebu je 1940. godine završio Prvu klasičnu gimnaziju i zaposlio se kao „umni nadničar” kod Rudarskog glavarstva u ovom gradu, ali već naredne godine je dobio otkaz nakon što su ustaše preuzele vlast. Odveden je u logor, i to u grupu za streljanje, ali je pušten nakon mesec dana.

Po oslobođenju, Pečar već u novembru postaje član NOB-a, a u decembru upisuje Pravni fakultet u Zagrebu, verovatno kao paravan da ne bi otkrili da piše za propagandne listove. Učestvovao je u nekoliko značajnih borbi, bio je ranjen, a kraj rata dočekuje u činu kapetana. Zbog rada u propagandi, nakon rata postaje novinar u Beogradu. Radio je kao urednik Politike, a ujedno je i upisao vanredno studije istorije na Filozofskom fakultetu. Tokom svoje novinarske karijere je bio urednik i lista Rad, osnovao list Međunarodna politika, i radio kao dopisnik sa Bliskog istoka i iz Afrike za ugledne listove kao što su Borba i Politika uz to što je pisao za Tanjug. Njegovi tekstovi su osvajali i nagrade, ali su bili i važni izvori; recimo, Pečar je bio prvi strani novinar koji je intervjuisao Mohameda Nagiba nakon što je izveo državni udar u Egiptu i smenio kralja! Pored toga, Pečar je intervjuisao brojne druge znamenite ličnosti, uključujući i predsednika Gamala Abdela Nasera, kao fotoreporter fotografiše prvu posetu Tita Egiptu 1955. godine, uključujući i prvi sastanak Tita i Nasera na Galebu, a 1956. godine kako bi vernije izveštavao, za razliku od drugih dopisnika ide na front Sueckog rata zajedno sa mirovnim snagama Ujedninjenih nacija.

Ali, kao i mnogi dopisnici, Pečar je imao i „drugi zadatak“. Tako tokom 50-ih godina, kada je izbio rat za nezavisnost u Alžiru, Zdravko odlazi u tu državu gde je boravio i sa Alžirskom oslobodilačkom vojskom na frontu deleći njihove avanture. O tom iskustvu je pisao i u svojoj knjiži Alžir (1959), ali on nije boravio u toj državi samo radi informisanja jugoslovenske javnosti već je prenosio novosti direktno samom jugoslovenskom vrhu.

Međutim, kada je Pečar završio doktorske studije istorije 1964. godine, promenio je profesiju. Prvo je radio u Institutu za izučavanje međunarodnog radničkog pokreta, potom u Saveznom sekretarijatu za inostrane poslove od 1967. godine, da bi postao ambasador Jugoslavije u nekoliko afričkih država. Proveo je čak 10 godina u diplomatskoj službi, a po povratku je radio kao prvi direktor Radija Jugoslavije od 1978. do 1984. godine kada odlazi u penziju. Nimalo iznenađujuće, Pečar je objavio i nekoliko knjiga, govorio francuski i engleski, a razumeo italijanski i ruski, i bio nosilac nekoliko jugoslovenskih i afričkih odlikovanja. Sa takvim brojnim uspesima tokom karijere, sasvim očekivano je uživao i odmarao tokom svojih penzionerskih dana, a preminuo je u Rovinju 1993. godine.

Biografija njegove dugogodišnje žene nije nimalo manje impresivna. Veda Zagorac je rođena u Šišincu 1914. godine u porodici učitelja, ali joj je otac preminuo u Prvom svetskom ratu.  Završila je Drugu realnu zagrebačku gimnaziju 1931. godine. Studirala je filozofiju i nemački jezik u Beču, a potom se vratila u Zagreb gde je završila Ekonomski fakultet 1941. godine. Međutim, Veda je tada već duže vreme bila revolucionarka te je rano primljena u Komunističku partiju; zvanično je putovala zbog „stručnog usavršavanja“, ali nezvanično je tajno prenosila partijsku poštu i pasoše!

Tokom boravka u Parizu 1936. godine, kada postaje član partije, ona se povezala sa njenim vrhom. Štaviše, Veda se vratila u Zagreb 1937. godine, a u njenoj kući je nekoliko puta tajno boravio sam Tito! Zbog ovog perioda mnogi su spekulisali kakav je tačno bio odnos Tita i Vede, ali je poznato da su oni ostali bliski sve do Titove smrti.

Njegovo i poverenje drugih je stekla svojim radom tokom rata. Jedno vreme je provela u pritvoru jer su je ustaše uhapsile, ali veći deo rata provodi u Istri i Primorju gde je obavljala različite poslove; između ostalog, bila je i urednica lista Žene u borbi i časopisa Riječ Krajine. Tokom rata, 15. decembra 1944. godine, se i udeje za Zdravka Pečara.

Zbog bliskih veza sa partijskim vrhom, nakon rata Veda učestvuje u različitim bitnim političkim aktivnostima. Recimo, i Veda je pomagala narodu Alžira u njihovom ratu za nezavisnost organizujući im pomoć dok je bila na funkciji atašea za kulturu u jugoslovenskoj ambasadi u Tunisu 50-ih godina. Ali, ona je takođe bila i plodna spisateljica koja je sarađivala sa Zdravkom i zajedno su objavljivali knjige. Samostalno je objavljivala radove o Africi koju je zavolela tokom brojnih godina provedenih na ovom kontinentu, o ženskom pitanju, o emancipaciji žena… Zbog svog rada, nosilac je brojnih nagrada, priznanja i odlikovanja. U penziju je otišla 1967. godine, od Pečara se razvela 1981. godine, a ostatak života je provela u Beogradu gde je i preminula 1989. godine.

***

Retko ko uspe da proživi onoliko stvari koliko su Veda i Zdravko uspeli. Njhovi životi su puni toliko avantura da je teško poverovati da sve to može stati u jedan životni vek, a opet, očigledno može. Može, i stalo je, o čemu svedoči dragocena arhiva koju su ostavili upravo Muzeju afričke umetnosti. U njoj se pored njihovih ličnih dokumenata i fotografija mogu naći razne fotografije od istorijskog i etnografskog značaja: od lova na slonove, preko različitih naroda Afrike u tradicionalnoj nošnji i fotografija sa fronta, sve do fotografija prvog sastanka Tita i Nasera, a tu su i vredni snimci poput onih iz zemlje Dogona. Danas, zahvaljujući savremenoj tehnologiji i trudu kustosa svi mogu imati uvid u njihove živote zato što je njihova arhiva digitalizovana, a deo je i oslobođen pod slobodnom licencom kako bi svi istraživači imali korist od rada ovih svedoka istorije.

Za P.U.L.S.E Miloš Todorović

  Istorija, Miloš Todorović, Muzej afričke umetnosti