Objavljujući svoj legendarni album „Vremena se menjaju“ (The Times there are a-Changing)

 

Bob Dilan je izjavio da su u njegovoj glavi, dok je pisao tekstove, odjekivali stihovi Fransoa Vijona, uličnog i narodnog pesnika koji je pevao po krčmama srednjovekovnog Pariza nekih pet vekova pre njega.

 

F. Vijon je bio neobična ličnost. Bednik i sirotan, usvojen od strane pariškog sveštenika koji mu je omogućio obrazovanje, Fransoa nije postao ni „meštar veština“, ni lekar, ni učitelj, ni sveštenik. U to vreme kasnog srednjeg veka, pred kraj dugotrajnog Stogodišnjeg rata između Francuza i Engleza, kada su bande bivših vojnika u potrazi za plenom lutale po osirotelim selima i razorenim naseljima, a gomile gladnih vukova zimi klale ljude u predgrađima oko Pariza, Fransoa Vijon je svoje dane uglavnom provodio u terevenkama sa pariškim polusvetom, i zabavama sa vinopijama i lakim ženama. Sredstva za život obezbeđivao je udružen sa sumnjivim članovima „Školjke“ – jedne vrste „organizovane kriminalne grupe“ u stilu petnestog veka, koji su pljačkali crkvene riznice po Parizu ili napadali usamljene trgovce i putnike. Zbog takvih i sličnih dela, kao i učešća u tučama sa smrtnim posledicama, Vijon je u dva navrata bivao osuđivan na smrt vešanjem (pa pomilovan) a par puta je bio proteran iz Pariza u provinciju, da bi nakon jedne od takvih presuda 1463. godine (uzgred- to je godina pada Bosne pod Osmanlije) bez traga nestao negde u francuskoj izmaglici. I ne bi više ime tog nikogovića, mangupa, protuve, kradljivca i pustolova bilo ni pominjano – osim u sudskim i zatvorskim spisima – da iza tog neobičnog čoveka – „najveće pesničke zagonetke svetske književnosti“ (S. Vinaver) nije ostalo nekoliko hiljada stihova koji su ga učinili velikim pesnikom čije ime je samo par decenija nakon njegovog nestanka postalo legenda (kako je to beležio već Rable u XVI veku) i koje se i danas pominje ravnopravno uz ime drugog „svetog probisveta“ (kako navodii Kolja Mićović) – Dantea.

 

Vijon, pesnik „Velikog i malog zaveštenja“ i „Balade obešenih“, u nekadašnju suvoparnu vitešku poeziju je uneo narodni jezik, raznovrsne , žive emocije i novi pučki stil koji su od njega načinili „prvim modernim pesnikom“ i inspiracijom velikog broja kasnijih i savremenih pesnika, od Bodlera i Verlena, preko engleskih prerafaelista pa sve do Boba Dilana i drugih. „Primer Vijona ilustruje tu prastaru formulu o pesniku kao o biću koje ide protiv matice životne i društvene reke, da bi tu reku zbilja osetio i iskusio“ (Vinaver).

 

Jedan drugi neobičan pesnik-pevač, takođe siroče kao Vijon (oca su mu streljali kao trockistu, a majka je bila dugo u logoru u gulagu) a koji je živeo i radio u društvenim uslovima savim drugačijim od Bob Dilana – Bulat Okudžava, ruski pesnik gruzijsko-jermenskog porekla, iskoristio je Vijonov stil kao inspiraciju za jednu od svojih najpoznatijih pesama pod nazivom „Molitva Fransoa Vijona“

 

 

Okudžava je predstavljao rusku verziju kantautora, francuskog šansonjera ili američkog uličnog folk pevača, čije su pesme tokom šesdesetih godina XX veka postale vrlo popularne u SSSR-u kao i u inostranstvu, iako dugo nisu mogle da budu zvanično objavljene u njegovoj zemlji.

 

Kao i L. Koen, Okudžava je pisao pesme i romane, pre nego što je započeo da peva svoje tekstove. Okudžava je dosta uticao i na našeg Arsena Dedića, koji je preveo „Molitvu“. U ovoj sceni Arsenov prevod čita Milena Dravić

 

koja je inače bila glavna glumica u čuvenom avangardnom filmu pok. Dušana Makavejeva „Misterije organizma“ koji se, opet, taj film, u svojoj finalnoj sceni, vraća Okudžavinoj pesmi, odnosno ponovo temi Fransoa Vijona…

 

Balada o gospama pređašnjih vremena (Fransoa Vijon, prevod Stanislav Vinaver) – Izvod