Ohrid

Istorija

Na dominantnom položaju iznad grada nalazi se Samuilova tvrđava, građena na prelazu iz IX u X vek. Tvrđava je značajno stradala u srednjem veku, a obnovljena je 2003. godine, otkad predstavlja jednu od najznačajnijih turističkih atrakcija grada. Ulaz u tvrđavu se naplaćuje, a za cenu ulaznice dobija se samo prilika za šetnju po vrhu zidina, sa kojih se doduše pruža jako lep pogled na grad i okolinu.

Ipak, najznačajniji arhitektonski spomenici u Ohridu sakralnog su tipa. Najveća i najistaknutija crkva u gradu je crkva Svetog Pantelejmona na lokalitetu Plaošnik, koji ima kontinuitet religijskog okupljališta još od ranohrišćanskog perioda. Današnja crkva je odlična rekonstrukcija hrama koji je krajem IX veka podigao Sveti Kliment lično, a početkom XVII veka srušili Turci, a pored nje se nalaze ostaci ranohrišćanske bazilike i građevina za koje se smatra da su predstavljale prvi južnoslovenski univerzitet.

Pre dolaska Turaka Ohrid je imao ukupno 365 crkava, a danas je taj broj višestruko manji. One najvrednije su opstale najviše zahvaljujući činjenici da su tokom otomanske vladavine bile pretvorene u džamije. Takva je bila sudbina i najstarije sačuvane crkve u Ohridu, impozantne crkve Svete Sofije, koja je originalno izgrađena kao trobrodna ranohrišćanska bazilika u IX veku, a današnji izgled je dobila u XIV veku, nakon više dogradnji. Sveta Sofija se smatra jednim od najznačajnijih spomenika kulture u Makedoniji, pre svega zbog istorijske pozadine, ali i izuzetne arhitekture i bogatog fonda fresaka iz XI i XII veka.

Čest motiv na razglednicama i magnetima za frižider iz Ohrida je crkva Svetog Jovana, poznatija kao Sveti Jovan Kaneo, nazvana tako po selu nadomak kog je izgrađena, a koje je danas samo deo Ohrida. Crkva je podignuta najverovatnije u XIV veku, pod jakim uticajem jermenske arhitekture, a karakteristična je po istaknutom položaju na litici visoko iznad jezera.

Značajan spomenik je i crkva Bogorodice Perivlepte s kraja XIII veka, u kojoj se danas nalazi galerija ikona. Neki izvori tvrde da se u ovoj crkvi kralj Milutin venčao sa jednom od svoje prve četiri supruge, što po svemu sudeći nije istina jer za njegovog života hram još uvek nije bio izgrađen.

Najposećeniji lokalitet van samog Ohrida i nezaobilazna destinacija za turiste je manastir Svetog Nauma, tridesetak kilometara južno od grada, na samoj granici sa Albanijom. Manastir je početkom X veka osnovao lično Sveti Naum, koji je i sahranjen u manastirskoj crkvi, a jezgro kompleksa se nije bitnije menjalo od osnivanja do danas uprkos previranjima u ovim krajevima

Sakralni spomenici u Ohridu ne obuhvataju samo hrišćanske (pravoslavne), već u gradu ima i nekoliko džamija. Najveća i najpoznatija je Ali-pašina džamija s kraja XV veka, koja je u vreme naše posete bila zatvorena zbog rekonstrukcije. Istaknuto mesto u centru grada zauzima Zejnel Abidin-pašina džamija, a na koju god stranu se okrene između zgrada štrče viši ili niži minareti…

Arhitektura starog dela grada je šarolika, ali nažalost sve manje autentična. Duž glavnih pešačkih ulica dižu se spratne kuće sa lokalima, uglavnom orijentalnog tipa, pa šetališta imaju tipičan balkanski šmek uprkos zgradama novijeg datuma i sumnjive likovnosti. Uzbrdo prema tvrđavi mogu se već zateći očuvane varoške kuće i iz XIX veka, a za svaku pohvalu je i novija gradnja koja svojim izgledom detaljno podražava ovaj stil, tako da je na prvi pogled teško (laicima verovatno i nemoguće) prepoznati da je reč o objektima podignutim u poslednjih nekoliko godina. Najpoznatija zgrada ovog tipa je kuća Robevih, velelepna rezidencija lokalnih velikaša, završena 1863. godine.

Van užeg gradskog jezgra, arhitektura Ohrida se uglavnom svodi na socijalistički realizam i nije zanimljiva za razgledanje. Iako možda deluje kao da značajnih arhitektonskih spomenika u gradu ima jako mnogo, sve najbitnije građevine u starom delu grada mogu se u suštini obići za jedno popodne.

Kultura i umetnost

Pored jezera, ne bi bilo pravedno zapostaviti i planine koje okružuju Ohrid, a to su pre svega Galičica (najviši vrh Magaro, 2254 m.n.v.) i Jablanica (najviši vrh Crni kamen, 2275 m.n.v.), a na svega pedesetak kilometara nalazi se i Pelister, najstariji nacionalni park na području nekadašnje Jugoslavije i ukupno treći po starini na Balkanu.

U samom centru Ohrida nalazi se i jedan zanimljiv spomenik prirode: veliki platan star više stotina godina, neki kažu i celih hiljadu. Legenda kaže da ga je posadio ko bi drugi nego Sveti Kliment, a ime drveta “činarot” nema neko tajnovito značenje kao što se može pročitati na nekim domaćim sajtovima već na makedonskom jednostavno znači “platan”.

 

Zabava

 

Iako se nalazi na obali jezera, zabavni sadržaji u Ohridu imaju klasičan “primorski” karakter. Duž cele obale kod Ohrida ređaju se plaže, marine, parkovi i uređena šetališta, pa je osećaj praktično isti kao u manjim mestima u primorskim zemljama Balkana, sa svim pozitivnim i negativnim pojavama koje to sa sobom nosi. To uključuje i kupanje na nekoliko uređenih plaža, koje su naravno daleko od morskih, ali su bile dovoljno dobre za jednog Tita koji je ovde imao letnju rezidenciju (koju danas u iste svrhe koristi predsednik Makedonije). Tu su naravno i vožnje turističkim brodićima, jedrenje, veslanje, paraglajding i slično, ali i neizbežne večernje šetnje uz obalu praćene živom muzikom iz nebrojenih kafića.

Milan Mirković

PerpetuMMobile

  D.O.M.I.N.E, Milan Mirković, Ohrid, perpetum, putopisi