Volt Vitman rođen je 31. maja 1819. godine na jednoj farmi u blizini pomorskog naselja Hatington na Long Ajlendu, blizu velikog pristaništa i njujorške reke. Bio je drugo dete od osmoro dece u porodici u kojoj je bilo Holanđana, Jenkija, kvekera i kalvinista. Voltova braća su dobila imena prema američkim predsednicima, tako da je Vitman još kao dečak doručkovao sa Džordžom Vašingtonom Vitmanom, Tomasom Džefersonom Vitmanom i Endruom Džeksonom Vitmanom. Kada je napunio pet godina njegova porodica se iz materijalnih razloga preselila u Bruklin, Njujork. Nade za boljim životom porodice Vitman nikada se nisu ispunile, a Voltov otac, Volter Vitman, je ceo svoj život proveo radeći najteže fizičke poslove kako bi obezbedio egzistenciju svojoj porodici.  Izmučen tako napornim životom vremenom je utonuo u alkoholizam.

Osnovnu državnu školu (što je bilo njegovo jednino zvanično obrazovanje) Volt je pohađao u Bruklinu, slušajući nastavu sa učenicima različitih godina i porekla; deca koja su pohađala državne škole bila su uglavnom siromašna jer su privatne škole bile rezervisane za decu iz bogatih porodica. U državnim školama vladali su loši uslovi i svi đaci su sedeli u jednoj prostoriji, osim Afroamerikanaca koji su nastavu slušali izolovani na poslednjem spratu. Kada je Volt napunio 11 godina, otac ga je iz materijalnih razloga ispisao iz škole, ali to ga nije sprečilo da se samoobrazuje: odlazio je u biblioteke, muzeje i slušao predavanja; napravio je sebi školski program u kome je izučavao geografiju, istoriju, književnost, arheologiju, itd. Voltova majka, Luiza Vitman, imala je kvekersko poreklo, a biograf Ed Folsom ističe da se Vitman celog života sećao predavanja koje je održao kvekerski sveštenik Ilaja Hiks, inače poznanik Voltovog oca i blizak prijatelj Voltovog pradede Džesija Vitmana. Vitman počinje da radi kao šegrt u štampariji i dobija priliku da se samostalno bavi novinarstvom; njegov prvi objavljeni članak u njujorkškim novinama The Mirror iz 1834. godine govori o jednom afroameričkom robu koga su zvali „Negro Harry“ i koji je umro u 120-oj godini (1758. godine), i koji se sećao Njujorka „kada su u njemu bile samo tri kuće.“ Volt ubrzo napreduje do pozicije urednika i 1833. godine njegova porodica se vraća na Long Ajlend a Volt dobija brata Džefa, ali provodi malo vremena sa njim jer živi sam u gradu, odvojen od porodice. Između 1836. i 1841. godine dva velika požara zahvataju Njujork i većina poslovnih centara nestaje u plamenu (između ostalog i štamparija u kojoj je Vitman bio zaposlen), tako da se usred opšte finansijske krize 1836. godine Volt vraća u Hempsted na Long Ajlend, gde dobija posao nastavnika u školi i tamo ostaje narednih pet godina.

Posao nastavnika je Voltu bio veoma naporan jer je radio u deset različitih škola na Long Ajlendu u izuzetno lošim uslovima- bilo je situacija da u jednom razredu bude i do 80 učenika uzrasta od 5 do 15 godina, a nekada je radio i do devet sati dnevno za vrlo malo novca. Postoje dokazi u vidu pisama (otkriveni tek 1980. godine) koje je Volt slao svom prijatelju Abrahamu Liču, u kojima govori o dubokom očaju i nezadovoljstvu okolinom i uslovima u kojima radi. U jednom od tih pisama Volt kaže:

Never before have I entertained so low an idea of the beauty and perfection of man’s nature, never have I seen humanity in so degraded a shape, as here… Ignorance, vulgarity, rudeness, conceit, and dulness are the reigning gods of this deuced sink of despair.

Godine 1838.  prekida sa radom u školi, kupuje pisaću i štamparsku mašinu i osniva svoje novine The Long Islander, zapošljava brata Džordža kao svog asistenta, ali ovaj poslovni poduhvat se pokazuje neuspešnim i Vitman se vraća u učionicu posle godinu dana. Godine 1841. Volt dobija posao u štampariji i vraća se u Njujork. Da bi stigao iz Bruklina na Menhetn morao je da putuje trajektom svakog dana (kasnije je ovu naviku opisao u pesmi Crossing Brooklyn Ferry), a kada bi stigao na Menhetn hodao bi Falton ulicom i oduševljeno slušao mase mornara koji pričaju na stranim jezicima uživajući u vibracijama metropole na pomolu- Njujork je tada bio epicentar svega što je bilo novo i interesantno.

Volt je sada bio zreo mladić specifičnog izgleda, uočljiv u masi: veoma visok, nosio je šešir, belu kragnu, prsluk i štap za šetanje. Bio je samoobrazovan i samouveren, na granici da postane arogantan; nije imao diplomu Harvarda već izuzetnu snagu svoje ličnosti. U početku je objavljivao prozu i poeziju za razne časopise, između ostalog i za poznati The Democratic Review za koji su u to vreme pisali i Ralf Valdo Emerson i Henri Dejvid Toro. Autori Istorije američke književnosti navode da Vitmanova proza nije bila toliko sjajna: Pored Emersona i Toroa, Vitman izgleda plitak, površan i neznalica. Ipak, posle deset godina Emerson će ga pozdraviti kao prvog stvaraoca američke poezije. Njegova prva objavljena priča bila je Death in the School-Room i dolazi direktno iz njegovog ličnog iskustva u prosveti. U ovoj kratkoj priči Vitman zauzima negativan stav prema telesnom kažnjavanju dece, a priča ima čudan epilog- završava se tako što nastavnik koji šiba učenika, misleći da spava na času, na kraju otkriva da je  sve vreme tukao leš.

Još jedna priča, takođe insipirisana ličnim iskustvom The Shadow and the Light of a Young Man’s Soul izdvaja se iz ostalih Vitmanovih priča uglavnom prožetih temama o prijateljstvu između neshvaćenih mladića sa starijim muškaracima koji im nude sigurnost i razumevanje.

U periodu od januara do septembra 1842. godine objavljuje pet priča u pomenutom časopisu The Democratic Review, a u specijalnom izdanju časopisa New World, u novembru iste godine, urednik Park Bendžamin objavljuje Vitmanov prvi roman Franklin Evans; or The Inebriate. Radnja ovog romana govori o dečaku koji je nakon pijanstva izazvao smrt nekoliko žena. Interesantno je da je Frenklin Evans bio najprodavanije Vitmanovo književno ostvarenje- tiraž  romana je bio preko 20 000 knjiga. Roman obrađuje  temu neumerenosti  u piću i opasnosti koju ta neumerenost izaziva, pozivajući ujedno ljude na uzdržavanje od alkohola (engleski: temperance novel). Vitman je bio strastveni pobornik uzdržavanja od alkohola kroz čitavu deceniju 1840-ih i objavio je još dve kratke priče te tematike:  Wild Frank’s Return i  The Child’s Champion, a započeo je još jedan roman (iste teme) pod nazivom The Madman , ali ga nije završio.

Četiri godine je proveo na Menhetnu i pisao je za novine Tattler, The Daily Plebeian, The Statesman, The Mirror, The Democrat, The Sun i The Star. Dejvid Rejnolds, autor knjige Walt Whitman’s America: A Cultural Biography ističe da je Vitman bio dosta neorganizovan i da je često kasnio na posao, da se nije pridržavao rasporeda i  da su zbog toga njegove kolege mislile o njemu da je bio lenj. Keren Karbiner, prof. književnosti na Njujorškom univerzitetu, ističe da je Vitman uvek tražio način da ode sa posla kako bi šetao ulicama Menhetna i obilazio muzeje i barove, ili gledao predstave u Park Teatru. Voleo je i upijao energiju Njuorka koji je imao snažan uticaj na njegovu poeziju, ali i na njega samog: sa sobom je uvek nosio svesku u koju je upisivao šta je čuo, video ili osetio, probijajući se kroz mase ljude pored Brodveja i šetajući uskim ulicama ozloglašene Five Points četvrti.

Vitmanov Njujork

Prema brojevima: 1) Charles Pfaff’s Beer Cellar –  popularni podrum piva koji je Volt Vitman obožavao da posećuje. Ovaj „kafić“ je cvetao između 1860. i 1875. godine, posećivali su ga između ostalog i Mark Tven, sekretar države Džon Hej, Volt Vitman, i drugi. Ovaj klub je bio poput Vorholove fabrike 80-ih godina XX veka.

2) Blok stambenih zgrada u sirotinjskom kvartu (Lower East Side)– u deceniji između 1830. i 1840. godine Nemci, Irci i drugi evropski imigranti naseljavali su istočni deo Menhetna, a vlasnici stanova su bili toliko drski da su izdavali po jednu sobu čitavoj porodici; čak su izdavali i podrume zgrada a ujedno gradili dodatne prostorije u dvorištima. 3) Boveri Teatar – bio je jedan od Voltovih omiljenih pozorišta a publiku je činila mahom radnička klasa. 4) Five Points četvrt– bila je ozloglašena sirotinjska četvrt, takođe pozata kao ulica ubica i jazbina lopova,  u kojoj su dominirale irske ulične bande.  Iako su stanovnioci ove četvrti bili izuzetno vredni, bili su vrlo siromašni. Vitman ih je 1842 . godine u časopisu Aurora opisao kao: …not paupers and criminals, but the Republic’s most needed asset, the wealth of stout poor men [and we will add women] who will work… Dikens u svojim Američkim beleškama iz 1842. godine opisuje ovu četvrt kao leglo zaraze, prljavštine i  raznih bolesti: Many of these pigs live here. Do they ever wonder why their masters walk upright instead of going on all fours, and why they talk instead of grunting?

5) i 6) The Park Theatre– elitno pozorište u ovo vreme. Godine 1846. Volt je počeo da posećuje operu sa svojim bratom Džefom, ali ovu naviku prekida Građanski rat (1861-1865.); međutim i tokom rata Volt pronalazi vreme da ode u operu. Njegov omiljeni operski sopran bila je Marieta Alboni, a u  pesmi To a Certain Cantatrice Volt je smatra junakinjom jednakom svim herojima.

7) Fontana. 8 ) Barnumov novi muzej. 9) Falton ulica- ulica kojom bi Volt šetao prema centru Menhetna kada bi sišao sa trajekta iz Bruklina. 10) Omnibus– imao je naviku da se penje u omnibuse i da seda na mesto navigatora, obožavao je  taksiste i momke koji su ceo dan provodili na suncu i bili dovoljno snažni da upravljaju konjima koji su vukli taksije ulicama Brodveja; razgovarao bi sa vozačima najčudnijih nadimaka: Brodway Jack, Yellow Joe, Blaky Bill, Old Elephant i njegov mlađi brat Young Elepehant, Big Frank, Patsy Dee, Trippy, itd. O tom iskustvu Vitman kaže:

They had immense qualities, largely animal == eating, drinking, women == great personal pride. How many hours, forenoons and afternoons == how many exhilarating night-times I have had, riding the whole length of Broadway, listening to some yarn (and the most vivid yarns ever spun, and the rarest mimicry) == or perhaps I declaiming some stormy passage from Julius Caesar and Richard (you could roar as loudly as you chose in that heavy, dense, uninterrupted street-bass.)

11) Redakcija časopisa Brukin Dejli Igl. 12) Brooklyn Heights- naselje u Bruklinu u kome je Volt  proveo mnogo godina; prvo izdanje zbirke Vlati trave iz 1855. godine je objavljeno ovde. 13) Bruklin/ Falton trajekt.

Njujork u 19.veku nije imao kanalizacione sisteme koje poznajemo danas i stanje prljavštine je bilo zastupljeno u celom gradu. Postoji podatak da je dve stotine evropskih imigranata dnevno ulazilo u Njujork, što nas navodi na zaključak da je grad izgledao kao svinjac. Edgar Alan Po i Herman Melvil, obojca rođeni Njujorčani, nisu bili oduševljeni svojim gradom-  sve što su oni videli bile su mase imigranata, prljavština i svinje koje hodaju ulicama…  Mnogo njih je videlo samo tamnu stranu, ali ne i Vitman- on vidi lepotu i u tome. Do 1843. godine menjao je poslove u raznim novinskim agencijama i pored Aurore, pisao je i za The New York Evening Tattler, The New York Statesman i New York Sunday Times. Godine 1845. napušta Njujork i vraća se u Bruklin da bi godinu dana kasnije postao urednik časopisa Daily Eagle. Pratio je vesti iz regiona i sveta a potom ih objavljivao neprestano pridikujući o demokratiji. Iz Bruklina, u kome se osećao kao kod kuće, imao je pogled  na njujoršku luku- simbol američke ekspanzije. Kao urednik lista, zastupnik običnih ljudi, bio je zainteresovan za narod i njegove probleme; živeo je kao boem i oduševljavao se masama koje je posmtrao kao celinu uvek dajući prednost običnom čoveku i radniku nad onim što je bilo klasno i samozadovoljno u američkom društvu. Za Volta je biti novinar značilo obavljati javnu funkciju u službi radničke klase- u njegovom slučaju bele radničke klase. Naime, Volt se plašio da bi  legalizacijom ropstva na severu necrnačko stanovništvo u Njujorku izgubilo poslove i bilo brojčano nadjačano crnim robovima, a u svojim kolumnama je oštro kritikovao zakone koji su omogućavali uvoz robova iz Brazila. Izdavač bruklinskog Dejli Igla, Isak Van Anden, bio je na strani konzervativne Demokrastke stranke koja je podržavala ropstvo i nije mogao da toleriše Vitmanove radikalne ideje i zato je Volt bio otpušten. Kada je napunio 28 godina, 1848. godine, dobija ponudu da piše za časopis The Cresent i odlazi u Nju Orleans. U početku je bio oduševljen, sedeo je u kafićima i upijao energiju grada, a posebno su ga privukle devojčice koje su prodavale ruže i ljubičice na ulici:

Women with splendid bodies — no bustles, no corsets, no enormities of any sort: large, luminous eyes, faces a rich olive, fascinating, magnetic, sexual, ignorant, illiterate; always more than pretty. Pretty is too weak a word to apply to them.

U Luizijani je ropstvo bilo dozvoljeno i  upravo ovde će Volt  shvatiti nehumanost robovlasničkog sistema u zemlji koja bar donekle počiva na idejama slobode i jednakosti. Autori serijala American Expereince tvrde da do 1848. godine Vitman nije bio preterano zainteresovan za emancipaciju robova jer nije mogao da se pomiri sa fanatičnim abolicionistima koji su bili spremni da rasture Uniju ukoliko bi južne države odbile da se odreknu ropstva. U Nju Orleansu Volt je prisustvovao aukcijama robova gde su ljudi bili prodavani kao roba a kupci bukvalno prilazili robovima i opipavali njihova tela kako bi se uverili koliko su izdržljivi… Nakon samo tri meseca provedenih u Nju Orleansu vraća se u Bruklin, noseći u džepu poster aukcije robova kao podsetnik. Do 1855. godine pitanje ropstva će se pogoršati, a serija sukoba između pristalica i protivnika robovlasničkog sistema, poznatija kao Krvavi Kanazas, je počela godinu dana ranije (1854. godine) gde je stradao veliki broj ljudi.

U periodu od 1848. do 1854. godine osniva i uređuje časopis Brooklyn Weekly Freeman gde zauzima politički radikalne stavove protiv ropstva. Između ostalog, zahteva da zemlje, koje budu ušle u Uniju, treba da proglase ropstvo ilegalnim. Vodi štamapriju i bavi se nezavisnim novinarstvom. Do 1855. godine bio je poznat kao urednik, a pisao je i za Democratic Review. U Istoriji američke književnosti navodi se da je nekoliko godina na svom pisaćem stolu držao moto stvaraj i radio na prvom izdanju zbirke pesama Vlati trave- jednog od najčudesnijih izliva genijalnosti kod sredovečnog čoveka, koji poznaje istorija literature. Pisao je na tavanu svoje kuće u Hampstedu, a svoje misli je zapisivao u sveščicu koju je uvek nosio sa sobom; tražio je poetski glas koji bi ujednio sve nesrećne ljude u Americi, glas koji bi se izdigao iznad svih očaja, netolerancije i nepravde… Upravo se iz te njegove beležnice vidi kako izbijaju Vlati trave. Na prvim stranicama njegove beležnice upisivana su imena i prezimena ljudi, kao i adrese mesta koje je video, a onda postepeno počinje da zapisuje svoje ideje, da traži svoj unutrašnji glas, i kaže: be simple and clear; be not occult. U jednom od sledećih stihova koje pronalazimo i koje možemo smatrati pretečom zbirke Vlati trave čitamo:

I am the poet of slaves and of masters of slaves… I am the poet of the body and I am the poet of the soul. I go with the slaves of the earth equally with the masters. And I will stand between the master of the slaves, enetring into both so that both will understand me alike…

Vlati trave

Godine 1855. izlazi prvo izdanje zbirke pesama Vlati trave u Bruklinu. Vitman nije objavio svoje ime na naslovnoj strani,  ali  se ono spominje u jednoj od pesama i na stranici o autorskim pravima. Na prvoj stranici zbirke stajala je Voltova slika umesto imena i tu vidimo običnog čoveka u košulji, nosi šešir na glavi, ima jednu ruku ležerno naslonjenu na struk. Dakle, ne radi se o pesniku u odelu sa uramljenom diplomom Harvarda u pozadini- naglasak nije na poeziji koja dolazi iz intelektualnih i privilegovanih krugova, već naprotiv, Vlati trave kao i on sam sadrže mnoštva: naga tela, seksualnost, masturbaciju, voajeriziam, oralni seks, erotiku- sve je sadržano ovde.

Od 1857. do 1859. godine uređuje  Brooklyn Times i većinu vremena provodi u Charles Pffaf’s pivskom podrumu, a 1860. godine u Masačusetsu se sastaje sa svojim izdavačem sa kojim razgovara o trećem izdanju zbirke Vlati trave; u Bostonu se takođe sreće sa svojim književnim herojem- Ralfom Valdom Emersonom. Po izbijanju Građanskog rata (1861-1865) Voltov mlađi brat Džordž se priključuje vojsci, a 1863. godine Vitman saznaje da je Džordž ranjen i odlazi u Vašington kako bi volonitriao. Tom prilikom, u pismu prijatelju doktoru Le Baronu Rasesli, 3. decembra 1863. godine Volt piše:

Dear Friend  ,

Your note with $20 from a friend, (formerly a Breckenridge democrat) came safe. Doctor, I have been away for a few days, but have now returned to remain here certainly for the winter & ensuing spring, & probably for two or three years. I feel much possessed with the wounded & sick soldiers—they have taken a powerful hold of me, & I am very happy among them—it is perhaps the greatest interchange of magnetism human relations are capable of—I have told you how young & how American they mostly are—so on my own account—I shall continue as a missionary among them as sure as I live—I shall continue for years—tell your friend that his mony is being distributed as mony or what little purchas I find appropriate for the men of all states—I reject none of course—not rebel wounded nor blacks, nor any when I find them suffering & dying—Doctor to the other friends that assisted me in Boston & to yourself, I send my regards & love.

Walt Whitman

Godine 1865. Abrahram Linkoln je ubijen u Fordovom pozorištu u Vašingtonu, a u oktobru Volt objavljuje Drum- Taps, zbriku poezije o Građanskom ratu i još jednu pesmu inspirisanu Linkolnom- When Lilacs Last in the Dooryard Bloom’d’. Iste godine upozanje konduktera u omnibusu, Pitera Dojla, sa kojim počinje romantičan odnos.

Godine 1867. objavljuje četvrto izdanje zbirke Vlati trave a 23.1.1870. godine doživljava šlog koji mu oduzima levu stranu tela. Privremeno ostaje kod brata Džordža u Kamdenu u Nju Džerziju i živi u sobi svoje majke. Godine 1875. preživljava i drugi šlog koji mu oduzima desnu stranu tela, a 1881. izlazi još jedno izdanje zbirke, ali u Bostonu. Godine 1889. Vitmanovi prijatelji i kolege  organizuju veliku proslavu u njegovu čast na koju dolaze i Mark Tven, Vilijam Din Havels, Džon Grinlif Viter, i drugi.

Godinu dana pre smrti izvršiće poslednju izmenu na svom najznačajnijem delu- na Vlatima trave. Umire 1892. godine i sahranjuju ga  na Harlej groblju u Kamdenu u Nju Džerziju.

Vitmanove zasluge u stvaranju moderne američke poezije su ogromne- prvi je američki pesnik koji je uveo eksperimentalni stih i prestao sa praksom ugledanja na engleske uzore. O Voltu Vitmanu su napisane brojne studije i služio je kao inspiracija mnogim pesnicima širom sveta- od Alena Ginzberga i njegove pesme The Howl do lika g-dina Kitinga u filmu Društvo mrtvih pesnika… Zavrišićemo ovo putovanje citatom Ezre Paunda koji je jednom prilikom o Vitmanu rekao: On jeste Amerika. Njegova sirovost strahovito zaudara, ali to jeste Amerika. On je šupljina u steni iz koje se čuje odjek njenog vremena…

za P.U.L:S.E: Mihajlo Ravić

Tekstovi o književnosti na portalu P.U.L.S.E

• Literatura:
• 1. Spiller Robert i Thorp Willard,  Johnson Thomas i Canby Henry, Istorija američke književnosti,  knjiga prva, Obod, Cetinje, 1962.
• 2. Gray, Richard.  A history of american literature, Blackwell Publishing, 2004.
• 3. Baker, William. I Feel Much Possessed with the Wounded & Sick Soldiers- An Unpublished Walt Whitman Letter,  Notes and Queries 42 (June 1995): 195–96.  The manuscript of this letter, dated December 3, 1863, is held in the Percival Library, Clifton College, Bristol, England.
• 4. Vitman, Volt. Izabrana poezija, Plato i Dragan Perušić, 2008.
• 5. Dickens, Charles, American Notes,  The Pennsylvania State University, 1999.
•  
• Internet literatura:
• 1. http://whitmanarchive.org
• 2. http://www.loc.gov/exhibits/treasures/ww0002-trans.html
• 3. http://www.pbs.org/wgbh/amex/whitman/map/1.html#location

  Književnost, Volt Vitman