Obrnuta strukturacija i proizvođenje krize

(Crtica o autogenocidnosti)

Ne treba podcjenjivati značaj pojedinca jer iako sam, on nije usamljen, zbog čega može saborno da djela. Zbog toga je sa stanovišta kontrole, neophodno iz sabornosti izbaciti vremensku (eshatološku dimenziju) kako bi se sama ideja sabiranja (inkluzije i sinergije) deontologizovala i redukovala na teritorijalno-političku dimenziju a time i ravan kolektivne identifikacije na princip Demosa. U tom okolnostima pozitivističke redukcije horizonta na ono postojeće i dato, postaje odveć lako obrnutom strukturacijom kontrolisati međuljudske odnose njihovim zasnivanjem na materijalističkim principima kratkotrajne korisnosti.

Obrnuta strukturacija društvenih odnosa u antropološkom smislu predstavlja suprotnost onome što je Bronislav Malinovski pronašao kao temeljno svojstvo jednom već uspostavljenog socio-kulturnog sistema – naime da je on samoodrživ. Prema apsolutnom funkcionalizmu Malinovskog, sama činjeničnost da je neki socijalno-kulturni poredak uspostavljen već dokazuje da taj poredak raspolaže minimalnim potencijalima, resursima i sposobnostima za samoodrživost, tj. posjeduje ono što je Niklas Luman imenovao kao načelo autopojetičnosti –sposobnost vraćanja u ravnotežu. Zbog toga načelo homeostatičnosti kao temeljni princip bilo kog sistema može biti ugroženo samo u izuzetnim okolnostima ili prirodne katastrofe ili pak spoljašnijim širenjem drugog sistema. To dobro pokazao Akselos u svojoj dekonstrukciji Marksove teze o klasnom odnosu koji dovodi do revolucionarne promjene. Jer, niti su robovlasnici u Heladi srušeni pobunom robova (već ih je pokorio Aleksandar Makednoski), niti su plebejci u Rimu svrgnuli patricije (nego su ih osvojili Germani), niti su pak kmetovi srušili feudalce (nego ih je ukinula industrijska revolucija). Otuda obrnuta strukturacija treba biti razumljena kao heterokefalno i heteronomno uspostavljanje sistema na logičkom principu nametnutom izvana što naposljetku dovodi do toga da sistem strukturalno ukida samog sebe, jer je načelo samoukidanja (autogenocidnosti) već sadržano u samom principu organizovanja.

Dijagnozu ovakvog stanja sistema lako je izvršiti klasifikacijom krize na tri nivoa. Prvi nivo krize predstavlja kriza elemenata strukture. Drugi nivo krize predstavlja kriza pojedinačnih struktura sistema. Treći nivo krize predstavlja kriza samog sistema u cjelini. Na prvom nivou je načelo autopojetičnosti (samoodrživosti) sistema dovedeno u pitanje pojedinačnim pojavama. Na drugom nivou, kriza se ispoljava kao disfunkcija na nivou pojedinačnih struktura. Na trećem nivou sam sistem je postao disfunkcionalan jer svakodnevni problemi u društvenom životu ne predstavljaju više pojedinačne, sporadične i nenamjeravane posljedice objektivnih nedostataka sistema koje svaki sistem zbog svoje nužne nesavršenosti mora da sadržava (usljed ontološke inkompatibilnosti sistema i svijeta života), nego su one izraz tektonske poremećenosti u samom zasnivajućem principu sistema – namjeravan i ciljan rezultat samog principa organizacije uspostavljenog izvana. Indikator ovog stanja predstavja na primjer aktivan angažman institucija politike na smanjenju vlastitog političkog suvereniteta, zasnovanost institucija nauke i kulture na principima profita i političke moći, biopolitička praksa institucija medicine uključenih u održanje farmakološke industrije i planskom erodiranju biosuvereniteta (opšte sposobnosti biološke reprodukcije stanovništa) i konačno nezaustavljivi trendovi depopulacije koji kroz nesposobnost obezbjeđivanja biološke osnove kao pretpostavke bilo kakve održivosti potvrđuju da je sistemsko proizvođenje krize doseglo onu tačku u kojoj sistem u praksi potvrđuje krizu kao svoje organizaciono načelo.

Konačan slom nekog sociokulturnog-sistema nastupa onoga trenutka kada nametnuti princip samoukidanja zadobije legitimitet – dakle kada učesnici u društvenim odnosima prihvate ovo načelo i prema njemu počnu da organizuju vlastiti život (kako unutrašnji tako i spoljašnji). Na taj način je zapravo proces socijalizacije završen jer je osnovni identitetski princip sistema (iako u ovom slučaju negativan) internalizovan u svijest učesnika do te mjere da je postao organizaciono načelo njihovih pojedinačnih identiteta zbog čega sada ugrožavanje sistema i principa na kome on počiva građani doživljavaju kao ugrožavanje njihovog vlastitog ego-identiteta.

Ako se zna, kako to piše Parsons, da se Zapad izvan svojih granica širio isključivo kolonizacijom, to znači da je globalizacija (širenje zapadne koncepcije samobitnosti u globalan identitetski prostor) dovela do stvaranja globalne strukture međuzavisnosti koja je ukinula autopojetičnost (samoodrživost) pojedinačnih socio-kulturnih sistema i proizvela njihovu međusobnu zavisnost. Na taj način je koncepcija samoodrživosti (autopojetičnosti) zamjenjena koncepcijom međuzavisnosti koja sama po sebi nije održiva zbog čega postaje potrebno njenu samoodrživost proizvoditi naknadno (tzv. održivi razvoj).

За ПУЛСЕ Немања Ђукић

Tekstovi o društvu na portalu P.U.L.S.E

  Društvo, Zapad