Ljude je mučio i ubijao, bio posebno krvoločan prema slabovidima

Salot Sar, poznatiji pod imenom Pol Pot, kambodžanski je političar i revolucionar rođen 1925. S 24 godine odlazi na studije u Pariz gde se prvi put susreće s komunističkim idejama, kao i s idejama oslobađanja Kambodže od francuske kolonijalne vlasti. 1953. vraća se u Phnom Penh gde počinje da radi kao učitelj u jednoj privatnoj školi, ali deset godina kasnije zbog optužbi za komunizam napušta glavni grad Kambodže. Od tog trenutka njegova glavna preokupacija, tada već kao generalnog sekretara Komunističke partije, postaje rušenje režima princa Norodoma Sihanouka.

Kako bi to postigao osniva gerilski pokret nazvan Crveni Kmeri čije ime objedinjuje komunističku ideologiju i tradiciju moćne kmerske civilizacije koja je u srednjem veku vladala velikim delovima jugoistočne Azije. Nakon što je 1970. u građanskom ratu srušen Norodom Sihanouk, a uz pomoć SAD-a na vlast postavljen general Lon Nol, Crveni Kmeri koriste antiameričko raspoloženje, okupljaju sve veći broj pristaša, te 1975. ulaze u Phnom Penh.

Početak brutalnog eksperimenta

Bio je to početak društvene i političke revolucije, ili bolje rečeno eksperimenta, koji će u sedeće četiri godine Kambodžu, odnosno Kampućiju, kako su ju Crveni kmeri nazvali, učiniti jednim od najizolovanijih, najsiromašnijih, ali i najopasnijih mesta za život na svetu. Čelna osoba Kampućije, ili brat broj jedan, kako su ga zvali njegovi suradnici, postaje Pol Pot. Pod uticajem Kineske kulturne revolucije i političkih ideja Mao Ce Tunga Pol Pot naglasak u reformi društva stavlja na selo i poljoprivredu.

Svi gradovi, uključujući i glavni grad su doslovno u nekoliko dana ispražnjeni, a stanovnici poslani na rad na državne plantaže i život u seoskim komunama. Svoje ideje Crveni kmeri u delo sprovode uz pomoć totalne kontrole i terora. Zatvorene su sve škole i kulturne institucije, ukinuto je privatno vlasništvo i novac. Zatvaraju se, muče i ubijaju neistomišljenici, posebno intelektualci, pa čak i oni koji su samo nosili naočare jer je to, po njihovom mišljenju, bio znak da puno čitaju, čime su procenjeni kao potencijalna pretnja.

U četiri godine ubijeno je preko 200.000 ljudi

U četiri godine koliko su bili na vlasti, dakle od 1975. do 1979. Crveni Kmeri ubili su preko 200.000 ljudi, a dodatnih 2 miliona je umrlo od posledica režima. Najviše od gladi. Još jedna meta Pol Potovog režima bili su stranci, posebno vijetnamska manjina koja je živela na istoku Kambodže. Masovni zločini nad Vijetnamcima podstakli su susedni Vijetnam da interveniše 1979. i sruši s vlasti Crvene Kmere.

Međutim Pol Pot se nije predao nego se s najvjernijim saborcima povukao u džunglu i odlučio da nastavi s gerilskim akcijama. Zanimljivo, ironično, ali u stvari vrlo cinično, Pola Pota i njegov antivijetnamski pokret tada vojno, ekonomski i politički počinju da podržavaju SAD i Kina. Vijetnamska vojska iz Kambodže se povlači tek 1989., a u skladu s mirovnim ugovorom potpisanim 1991. na vlast u Phnom Penhu iz egzila se vratio princ Norodom Sihanouk.

Celo to vrijeme Pol Pot i njegovi Crveni kmeri odbijali su da polože oružje, te iz džungle na granici Kambodže i Tajlanda, nastavili da pružaju oružani otpor novouspostavljenom režimu. Sredinom 1990-ih dolazi do frakcijskih borbi unutar pokreta Crvenih Kmera, usled kojih dolazi i do hapšenja i suđenja Polu Potu.

Pol Pot je do kraja negirao zločine

Međutim, iako najodgovornija osoba za genocid nad vlastitim stanovništvom, osuđen je 1997. tek na kućni pritvor u svom domu u džungli. Godinu dana kasnije, 1998. Pol Pot umire nakon čega je njegovo telo kremirano. Iako je službeno kao uzrok smrti naveden srčani udar, postoje sumnje da je ubijen od svojih saradnika kako bi se sprečilo da na nekom međunarodnom sudu i njih navede kao saučesnike u teroru.

Pokret Crvenih Kmera nije dugo nadživeo svog osnivača. Preostali gerilci počeli su da se predaju kambodžanskim vlastima, pa je 1999. organizacija i službeno raspuštena. Sam Pol Pot do kraja je života negirao bilo kakve zločine, a u poslednjem intervjuu koji je dao nekoliko meseci pre smrti poručio je da je njegova savest čista”

Hrvoje Klasić

Izvor: B92

  Crveni Kmeri, Hrvoje Klasić, Istorija, Kambodža, Pol Pot, polja smrti