Povodom 38. FEST-a, koji će biti održan od 19-28. februara, prilažem jedan mali vremeplov, kao podsećanje na stare dobre dane ovog, nama bitnog, festivala.
“… Zato osoba koja ispisuje ove redove dobrodošlice na FEST-u 82 duboko veruje da talas avanturističkog i zabavnog filma u teška i olovna vremena nije pilula za zaborav i bezbolni put u ništavilo, u smirenje egzistencije koje je jednako smrti, već lekcija iz hrabrosti koju film, onda kad sve drugo omane, preuzima na sebe kao zbilja najvažnija umetnost 20. veka. “
BogdanTirnanić
FEST 82
* Les Uns et les Autres / I Jedni i Drugi (FRA, 1981)
Režija: Claude Lelouch
Uloge: Robert Hossein, Nicole Garcia, Geraldine Chaplin, Daniel Olbrychski
* Die Bleierne Zeit / Olovno Vreme (GER, 1981)
Režija: Margarethe Von Trotta
Uloge: Jutta Lampe, Barbara Sukova
* Heavy Metal / Hevi Metal – animirani (USA, 1981)
Režija: Gerald Patterton
Muzika: Black Sabbath, Blue Oyster Cult, Cheap Trick, Devo…
* Passione d’Amore / Ljubavna Strast (ITA, 1981)
Režija: Ettore Scola
Uloge: Bernard Giraudeau, Jean-Louis Trintignant, Valeria D’Obici
* Excalibur / Ekskalibur, Mač Kralja Artura (UK, 1981)
Režija: John Boorman
Uloge: Nigel Terry, Helen Mirren, Nicol Williamson
* A Tanu / Krunski Svedok (HUN, 1969)
Režija: Peter Bacso
Uloge: Ferenc Kallai, Zoltan Fabbri
* Le Choix des Armes / Izbor Oružja (FRA, 1981)
Režija: Alain Corneau
Uloge: Yves Montand, Gerard Depardieu, Catherine Deneuve
* Possession / Posesivnost (FRA/GER, 1981)
Režija: Andrzej Zulawski
Uloge: Isabelle Adjani, Sam Neill
* Valentina / Valentina (SSSR, 1981)
Režija: Gleb Panfilov
Uloge: Irina Čurikova, Rodion Nahapetov
* Dressed to Kill / Obučena da Ubije (USA, 1980)
Režija: Brian De Palma
Uloge: Michael Caine, Angie Dickinson, Nancy Allen
* Tre Fratelli / Tri Brata (ITA, 1981)
Režija: Francesco Rosi
Uloge: Philippe Noiret, Michele Placido, Vittorio Mezzogiorno
* First Monday in October / Prvi Ponedeljak u Oktobru (USA, 1981)
Režija: Ronald Neame
Uloge: Walter Matthau, Jill Clayburgh
* Neige / Heroin (FRA, 1981)
Režija: Juliet Berto / Jean-Henri Roger
Uloge: Juliet Berto, Jean-Francois Stevenin
* Four Friends / Četiri Prijatelja (USA, 1981)
Režija: Arthur Penn
Scenario: Steve Tesich
Uloge: Craig Wasson, Jodi Thelen, Jim Metzler
* Beau-Pere / Očuh (FRA, 1981)
Režija: Bertrand Blier
Uloge: Maurice Ronet, Nathalie Baye, Patrick Dewaere
* La Pelle / Koža (ITA, 1981)
Režija: Liliana Cavani
Uloge: Marcello Matroianni, Burt Lancaster, Claudia Cardinale
* Second Hand Hearts / Polovno Srce (USA, 1981)
Režija: Hal Ashby
Uloge: Robert Blake, Barbara Harris
* Montenegro or Pigs and Pearls / Mister Montenegro (SWE, 1981)
Režija: Dušan Makavejev
Uloge: Susan Anspach, Erland Josephson, Bora Todorović, Svetozar Cvetković
* Postrižny / Striženo-Skraćeno (ČSSR, 1980)
Režija: Jiri Menzl
Uloge: Jiri Smicer, Magda Vašaryova
* The Thief / Lopov (Ulice Nasilja) (USA, 1981)
Režija: Michael Mann
Muzika: Tangerine Dream
Uloge: James Caan, Tuesday Weld, Willie Nelson
* Coal Miner’s Daughter / Rudareva Kći (USA, 1980)
Režija: Michael Apted
Uloge: Sissy Spacek, Tommy Lee Jones, Beverly D’Angelo
* Heaven’s Gate / Vrata Raja (USA, 1980)
Režija: Michael Cimino
Uloge: Kris Kristofferson, Isabelle Huppert, Christopher Walken, John Hurt
* Storie di Ordinaria Folia / Priče o Običnom Ludilu (ITA, 1981)
Režija: Marco Ferreri
Uloge: Ben Gazzara, Ornella Mutti, Susan Tyrrell
* The French Lieutenant’s Woman / Žena Francuskog Poručnika (USA, 1981)
Režija: Karel Reisz
Uloge: Meryl Streep, Jeremy Irons, Hilton McRae
* La Femme d’A Cotte / Susetka (FRA, 1981)
Režija: Francois Truffaut
Uloge: Gerard Depardieu, Fanny Ardant, Henri Garcin
* S.O.B. / Pasji Sinovi (USA, 1981)
Režija: Blake Edwards
Uloge: Julie Andrews, William Holden, Larry Hagman
* Tristan und Isolde / Tristan i Izolda (GER, 1981)
Režija: Veit Von Furstenberg
Uloge: Christoph Waltz, Antonia Treser, Peter Firth
* Sogni d’Oro / Zlatni Snovi (ITA, 1981)
Režija: Nanni Moretti
Uloge: Nanni Moretti, Laura Morante
* Mephisto / Mefisto (HUN, 1981)
Režija: Istvan Szabo
Uloge: Klaus Maria Brandauer, Krystina Janda
* Teheran 43 / Teheran 43 (SSSR/SUI, 1981)
Režije: Aleksandr Alov / Vladimir Naumov
Uloge: Alain Delon, Curd Jurgens, Igor Kostolevsky
* Evil Under the Sun / Zlo Pod Suncem (UK, 1980)
Režija: Guy Hamilton
Uloge: Peter Ustinov, Jane Birkin, Colin Blakely, James Mason
* Chariots of Fire / Olimpijci (Vatrene Kočije) (UK, 1981)
Režija: Hugh Hudson
Muzika: Vangelis
Uloge: Ben Cross, Ian Charleson, Ian Holm
* O Lacrima de Fata / Devojačka Suza (ROM, 1980)
Režija: Iosif Demian
Uloge: Dorel Visan, Luiza Orosz
* Raging Bull / Razjareni Bik (USA, 1980)
Režija: Martin Scorsese
Uloge: Robert De Niro, Joe Pesci, Cathy Moriarty
* Neskoljko Denj Iz Žiznj I.I.Oblomova / Nekoliko Dana iz Života I.I.Oblomova (SSSR, 1981)
Režija: Nikita Mikhalkov
Uloge: Oleg Tabakov, Elena Solovejeva
* Shock Treatment / Šok Terapija (USA, 1981)
Režija: Jim Sharman
Uloge: Cliff De Young, Richard O’Brien, Patricia Quinn
* Der Mond ist Nur Eine Nackerte Kugel / Mesec je Samo Golišava Kugla (GER, 1980)
Režija: Jorg Graser
Uloge: Sigfrit Steiner, Elisabeth Stepanek
* The Postman Always Rings Twice / Poštar Uvek Zvoni Dvaput (USA, 1981)
Režija: Bob Rafelson
Uloge: Jack Nicholson, Jessica Lange
* Malou / Malu (GER, 1981)
Režija: Jeanine Meerapfel
Uloge: Ingrid Caven, Grischa Huber, Ivan Desny
* Blow Out / Gumi Defekt (USA, 1981)
Režija: Brian De Palma
Uloge: John Travolta, Nancy Allen, John Lithgow
* Eaux Profondes / Duboke Vode (FRA, 1981)
Režija: Michel Deville
Uloge: Isabelle Huppert, Jean-Louis Trintignant, Sandrina Kljajić
* Bye, Bye, Brasil / Baj-Baj, Brazil (BRA/FRA, 1979)
Režija: Carlos Diegues
Uloge: Betty Faria, Jose Wilker
* Die Kinder aus No. 67 / Deca iz Broja 67 (GER, 1980)
Režija: Werner Meyer
Uloge: Bernard Riedel, Rene Schaaf
* Die Reinheit des Herzens / Čistota Srca (GER, 1980)
Režija: Robert Van Ackeren
Uloge: Elisabeth Tissenaar, Matthias Habich
* Im Einem Jahr Mit Dreizehn Monden / 13 Meseci u Godini (GER, 1978)
Režija: Reiner Werner Fassbinder
Uloge: Volker Spengler, Ingrid Caven
* Raiders of the Lost Ark / Otimači Izgubljenog Kovčega (USA 1981)
Režija: Steven Spielberg
Uloge: Harrison Ford, Karen Allen
* Altered States / Koreni Priviđenja (USA, 1980)
Režija: Ken Russell
Uloge: William Hurt, Blair Brown, Bob Balaban
* Scanners / Kontrolori (USA, 1980)
Režija: David Cronenberg
Uloge: Stephen Lack, Jennifer O’Neill
* Escape From New York / Njujork 1997. (USA, 1981)
Režija: John Carpenter
Uloge: Kurt Russell, Lee Van Cleef, Ernest Borgnine
* Southern Comfort / Južnjačka Uteha (USA, 1981)
Režija: Walter Hill
Uloge: Keith Carradine, Powers Boothe, Fred Ward
* Butterfly / Leptir (USA, 1981)
Režija: Matt Cimber
Uloge: Stacey Keach, Pia Zadora, Orson Welles
* Milka / Milka, Film o Tabuima (FIN, 1981)
Režija: Rauni Mollberg
Uloge: Irma Huntus, Leena Suomu
——————————————————————————————————-
za P.U.L.S.E: Mihajlo Simić
Vremeplov – FEST 82 napisao/la Moca dana
Pregled tekstova autora – Moca →
Nadovezat ću se na tvoju temu “vremeplovnim” tekstom o FEST-u, tekstom koji mi je iznimno drag (naravno, nostalgičan). Autor je Dinko Tucaković: redatelj (“Šest dana juna”, “Države mrtvih” po smrti Živojina Pavlovića, dokumentarca “Zabranjeni bez zabrane”), filmski kritičar, ravnatelj Muzeja Jugoslavenske kinoteke.
U njihajućim sedamdesetim, u kojima tinjaju političke vatre koje će se dve decenije kasnije razbuktati u balkanski ratni požar, grupa filmskih poslenika u Beogradu kuje plan o velikom filmskom festivalu. Jer samo nam to nedostaje. Protutnjao je šezdesetosmaški bunt, omladini se uveliko zapatila duga kosa, svaka peta kuća ima televizor, svaka deseta fiću, a gotovo svi idu na more. Bratstvo i jedinstvo cveta, a nepoćudni su oterani tamo gde im je mesto. Velike sile su digle ruke od nas, SFRJ i njene prestonice, Beograda. Bila je to zemlja o kojoj je, mlađanom Larsu von Trieru, njegova majka, danska komunistkinja, pričala kao o Raju na zemlji. Istok na zapadu i vice versa. I tako je u zemlji balkanskih bajki počeo da se stvara filmski san zvani FEST.
Otac, Milutin Čolić, znao je da političkim autoritetima (svi odreda filmofili, od predsednika države Tita, do gradonačelnika Branka Pešića), dočara glamur koji nam je na dohvat ruke. Te 1971. neki su hteli da to bude festival ratnog filma ili antiratnog filma (Vladimir Pogačić), kako vam drago, drugi su, kao Živojin Pavlović, bili bliži ideji ljubavnog ili erotskog filma, opet kako vam drago, ali svi su bili složni u tome da beli svet mora da dođe u beli grad. I prosu se zvezdana prašina. Prvi FEST, onaj originalni, za pamćenje, dešavao se u centru grada, kojim su tutnjale filmske zvezde, poklanjajući se ispred bioskopskih platana, i odlazeći na sastanke sa trudbenicima u fabričke hale. Naravno, večeri su se završavale u Skadarliji, uz roštilj i muziku do u sitne sate.
I dođoše redom, Gina Lolobrigida, Peter Ustinov, Frank Capra, Trevor Howard sa Zapada, Akira Kurosawa iz Japana, ali i uvek brojni ruski drugovi predvođeni veteranima kao što su Mark Donskoj ili Grigorij Aleksandrov. Beograđanima i određenim političkim strukturama nije bilo baš najjasnije šta traže čupavci odsutnog pogleda, Peter Fonda i Denis Hopper, ali ni jahači iz golog sedla nisu bili baš najsigurniji šta to rade u zemlji socijalističkih čuda. Jack Nicholson digao je ruke nakon dvadesetog (ili pedesetog?) poziva na ćevapčiće. Peter Bogdanovich, šetajući ne bez ponosa prelepu Cybill Shepherd, demonstrirao je svoje poznavanje arhe-jezika, psujući ponekad prevodioce koji bi prekrajali njegove srdačne ali i britke reči. Mnogima je, kao Liv Ullman, i srce ostalo u Beogradu, ali i beli filmski svet je dobio nekoliko naših snajki. “Odiseja u svemiru”, “Paklena pomorandža”, “Goli u sedlu”, teško da su se uklapali u matricu socijalističkog realizma, a stvar je dodatno vatrirao Dušan Makavejev projekcijama na Vidicima u Domu omladine. Coppola je završio kod trubača (pre Bregovića i Kusturice), a Robert de Niro tragao je za Nišlijama koje su ga ugostile kada je, kao klinac, podignutog palca krstario Evropom.
Ipak, FEST i Beograd zaljubili su se na prvi pogled, i stotine hiljada Beograđana hrlili su u zagrljaj hladnih noći i ne mnogo toplijih sala, da odsanjaju filmske snove. Zaređale su revije i reprize FEST-a po celoj SFR Jugoslaviji, pa sledećih godina nije bilo čudno da baš poslednjeg petka u januaru neki iz Splita ili Skoplja otvaraju bolovanje. Festival festivala, što mu je bila formula, sa hakslijevskim motom hrabri novi svet, ušao je zatim u kolotečinu, sa manjim ili većim usponima i padovima, postao deo svetske porodice festivala (FIAPF) i definitivno najznačajnija balkanska filmska smotra.
Pošto se ja vezujem za simbole (fetišista sam “tim se dičim”), moram da prvo, u vezi FESTA, nadovezujuci se na tekst Anamnesis, ali i uvodni, pomenem Nebojšu Đukelića i hronike FESTA.
Uz atorsku emisiju o filmu koju je nakada davno na tadašnjoj tv Zagreb vodio veliki Ranko Munitić, te hronike FESTA bile su moje najdraze “filmske ucionice”!
Letimicnim pogledom onako, na brzka, u ponudi iz 1982. godine kao ekstra filmove izdavajam film Zulavskog,onda onaj simpaticni krimic sa Endzi Dikinson i Majlom Kejnom, pa “Razjareni bik” svakako, pa “Poštara…” (tada je Džek još glumio a ne kao sad samo presvlačio garderobu iz filma u film), Striženo-Skraćeno, “Oblomov” po Mihalkovu….
Lijepa vremena….
FEST je više od pregleda filmova – dobra i kreativna navika.
da, da…’ah taj fest, ah taj fest pascu u nesvest’
to je bilo to, tih desetak godina od osnivanja FESTA kada je svetska filmska industrija imala najbolju produkciju.
ja mislim da sam skoro sve filmove sa ovog spiska gledala, ali possesion i isabelle…uh, uh i dressed to kill..ma i blow out i ona slow motion scena u raging bull-u i scanners samo kada se setim…pa nikad lepsa meryl streep, pa nikad lepsi kurt russel,nikad senzualnija i seksepilnija jessica. koja su to bilo slatka cekanja po godinu dana.
TITO I FILMSKI VELIKANI
Paralelno sa osnivanjem Festa, Milutin Čolić je došao na ideju da Tito odlikuje najvišim državnim ordenjem deset najistaknutijih (živih) filmskih stvaralaca iz različitih država.
Sastavljen je spisak na kojem su bili: Čarli Čaplin, Džon Ford, Fric Lang, Mark Donskoj, Lukino Viskonti, Luis Bunjuel, Akiro Kurosava, Žan Renoar, Lorens Olivije i Ingmar Bergman. Iako su ljudi iz predsednikovog okruženja sumnjali da će ideja proći (`Gde, bre, Tito da odlikuje filmadžije`), on je dao svoj pristanak, ali je ukaz o odlikovanju potpisao tek dan uoči početka festivala.
U međuvremenu je, na predlog Francuza, Renoar zamenjen sa Rene Klerom, a na Titovu sugestiju (`Dajte i nekog od nesvrstanih`!) kao jedanaesti dopisan je Indijac Satjadžit Rej.
Zanimljivo je da su iz naše ambasade u SAD izrazili zabrinutost oko izbora Džona Forda, koga su u dopisu okaraktersiali kao `ljutog antikomunistu`, i sugerisali da se umesto njega na spisak stavi provereni antifašista Vilijem Vajler. Međutim, odluka je ipak ostala da se orden ponudi Fordu, koji je, inače, imao čin generala američke vojske. I upravo od njega je stigla prva lična zahvalnost:
`Osećam se bezmerno počastvovan što ću nositi odlikovanje jednog od najvećih boraca protiv fašizma`.
Ingmar Bergaman je napisao da je sve dotadašnje predloge za odlikovanja odbijao, pa čak i od svog kralja, ali ovaj put je pristao uz reči:
`S velikom počašću primam odlikovaljnje od velikog antifašiste Tita”.
Čarli Čaplin je napisao:
`Maršalu kome čin nije dodeljen ukazom, nego borbom protiv fašizma, ja kao redov te borbe, stajem mirno i salutiram`.
Na sličan način su reagovali i ostali predloženi za odlikovanja, a o svemu su danima izveštavali svi veliki svetski mediji.
Čaplin je dobio Orden jugoslovenske zastave sa lentom a ostali Orden jugoslovenske zastave sa zlatnim vencem.
Da, lepa (filmska) vremena…
Iz ponudjenih naslova samo, svaki gledalac koji drzi do sebe bi prepoznao filmove iz bilo koje ozbiljnije liste personalnih favs.
Nego, i ovaj Tirketov citat i Tucakovicev tekst pogadjaju sustinu. Sustinu nesporazuma SFRJ-percepcije tadasnje sveta. Establismentu su bili najproblematicniji Hoper i Fonda na tom nultom FEST-u a bas ONI su valjda trebali da budu neki ideoloski saveznik onoga sto smo mi proklamovali kao svoju politiku tada, mirna koegzistencija, anti-imperialism and all.
Licno, pomalo mi je krivo sto se FEST sa tako dobrim pocecima i solidnim nastavkom, do danas odrzao kao prestareli mamut. Promenila se filmska mapa sveta (i menja se iz dana u dan) samo su programski ciljevi (ako postoji takvo sta uopste) FEST-a ostali isti kao te 1971. Stvarno festival koji vise nema nijedan vidljiv razlog da na ovaj nacin funkcionise (kao ni vecina tih zvanicnih umetnickih smotri uostalom) i kojem, brat-bratu, u regionu samom vec beze makar dva-tri festivala. A tada je zamisljen kao barabar sa Kanom, Venecijom, Moskvom, Berlinom, Torontom… Sto je – uz odredjene modifikacije – i mogao da bude.
Ponovicu ono sto vec rekoh i sto zvuci suludo ali je cinjenica: JEDINI festival u Srbiji koji moze da postane nesto medjunarodno veliko, je ovaj Kusturicin. Naravno ukoliko on bude zeleo da POKUSA da stvari pokrene u tom smeru jer za sada je to ipak one-man show. Jos je rano da se tu prognoze daju, ali sad se iz pelena vec izaslo (koliko bese, dva-tri termina), dete je prohodalo i sad bi mogao da pocne da od toga (polako) pravi nesto sto bi za Evropu bio Sandens. Fakat, osim njega to na ovoj hemisferi ne moze niko drugi, a on ionako vazi za coveka koji ozbiljno radi s ozbiljni parama i ume da ih privuce (glavni likovi iz evropskih fondova i zirija mu odu na noge u Sargan)
PS
Da, greota sto nije nagradjen Vajler nego Ford. Mislim, Ford je OK (premda over-hajpovan) ali Vajler je gotovo zaboravljen a bese istinska velicina. Ne manji od Forda. Ne kazem ni veci, ali meni bliskiji. A bilo bi super i potpuno fiction-becomes-life i jace od svakog filma i da je nagrade delio Mustafa Golubic umesto Tita :), ali to je vec za drugu pricu neku.
FEST je uvek bio poznat po ranom ukazivanju na talente koji će tek kasnije biti cenjeni u svetu, a dobar primer je i film sa ovog FEST-a 82 “Tristan und Isolde”. Pogledajte uloge – Christoph Waltz u svom filmskom debiju!
Nice post. I learn something more challenging on different blogs everyday. It will always be stimulating to read content from other writers and practice a little something from their store. I’d prefer to use some with the content on my blog whether you don’t mind. Natually I’ll give you a link on your web blog. Thanks for sharing.