Ćirilica čuva hrvatsku samobitnost

Jezik Hrvata i Srba (kao i Bošnjaka, Crnogoraca, Jugoslovena, Bunjevaca i Goranaca) jedan je jezik.

Ono što razdvaja srpski od hrvatskog jezika jeste pismo. Ćirilica je odumrla u Hrvatskoj, a u Srbiji povremeno dolazi do manje ili više trajnih i uspešnih pokušaja da se ona sačuva i/ili promoviše. U onoj meri u kojoj u Srbiji povremeno uspeva (ovde treba upotrebiti varvarizam) re-ćirilizacija, u tom stepenu Hrvati uspevaju da budu pošteđeni centripetalnog uticaja kulturno produktivnijeg i uticajnijeg Beograda. Ćirilica ne čuva srpsku, nego hrvatsku samobitnost i kulturnu autonomnost.

Skerlić je svojevremeno zamišljao zajednički jezik u ekavskom narečju i na latiničnom pismu. Hrvatski etnički svesni „kulturni poslenici“ znaju da zajednički jezik podrazumeva dominaciju sadržaja koje donose brojnija (sub)etnička grupa i u njenom okviru prethodno razvijeni kulturni centri. De-ćirilizacija, odnosno prevladavanje „gajevice“ u kulturnom i svakodnevnom životu Srba, manje znači „rasrbljivanje“, koje toliko straši etnonacionaliste, a više predstavlja oduzimanje monopola Hrvatima na ono u čemu njihova kulturna i politička elita traže uporište za vlastiti nacionalni identitet.

Na jednom širem planu, Geteov duboki uvid u značaj kulturne policentričnosti, njegovo zalaganje za kulturnu i političku partikularizaciju Nemačke, u kojoj međusobno moraju da se nadmeću ne samo Beč i Berlin, nego i Minhen, Vajmar, Hajdelberg, i brojni drugi centri nemačke kulture, možda perspektivno može biti korisniji od jugonostalgije u oblicima u kojima ona danas istrajava.

Neizbežno odumiranje ćirilice kod Srba (kao nekada gotice kod Nemaca) bitno će ugroziti više hrvatsku (i ne samo ovu) nego srpsku kulturnu posebnost na južno-slovenskom prostoru. Pri tom je, istorijski posmatrano, ne odveć važno što se pomenuto odumiranje odvija meandriranim tokom i neujednačenim ritmom i tempom.

Jugoslovenstvo je pobedilo još u devetnaestom veku. Njegovo današnje osporavanje, ma koliko bilo izražavano kroz dramatične, pa i brutalne, načine, koji zahvataju stvarni život velikog broja ljudi, istorijski je efemerno. Pri tom će novo jugoslovenstvo veličinu svog doprinosa svetskoj kulturi ostvariti u meri u kojoj bude raznovrsno i policentrično, i u kojoj se ne svede na kulturnu dominaciju Beograda i Zagreba.

Vladimir Ilić

Tekstovi o politici na portalu P.U.L.S.E

  Ćirilica, Društvo, Jezik