Teheran – Muzej iranskog filma

Teheran, Muzej iranskog filma (Film Museum of Iran)

Gotovo svaki istinski ljubitelj filma i poznavalac svetske kinematografije, zna da je tokom poslednje dve decenije iranska jedna od najvećih i najnagrađivanijih na svetu. Iako je iranski film prva priznanja zabeležio još 1980-tih, popularnost je doživeo 1990-tih. Počev od filma Mađida Mađidija (Majid Majidi) iz 1997. „Deca neba“ koji je 1999. godine bio nominovan za Oskara (“Children of Heaven”, dobio je nekoliko međunarodnih nagrada), preko ostvarenja „Ukus trešanja“ režisera Abasa Kiarostamija („Taste of cherry“, Abbas Kiarostami, 1997) koji je nagrađen Zlatnom palmom za najbolji film na Filmskom festivalu u Kanu, filma “Krug” (“Circle“, 2000, Jafar Panahi) – Zlatni lav za najbolji film na festivalu u Veneciji režiseru Džafaru Panahiju; pa sve do filma „Razvod“ Ašgara Farhadija („The Separation – of Nader from Simin“, Ashghar Farhadi) iz 2011, koji je ovenčan Oskarom kao najbolji strani film 2012. godine, među ljubiteljima „sedme umetnosti“ iranski film već godinama stiče sve veću popularnost. Jedna od poslednjih velikih nagrada, iranskom filmu je dodeljena 2016. na Filmskom festivalu u Kanu za film „Trgovac“ Ašgara Farhadija (“The Salesman”, Ashghar Farhadi) za najbolji scenario i najboljeg glumca, i naredne godine dobio je drugog po redu Oskara Američke akademije za film, za najbolji strani film.

Nalik iranskom filmu sa odličnim scenarijem i bez velikog budžeta, koji u stilu najboljih pripovedača sa Istoka pripoveda priče običnih ljudi uz obaveznu pouku na kraju, i Muzej filma u Teheranu nevelik je, ali odlično uređen. Godine 1918, nakon povratka iz posete Belgiji i Francuskoj, persijski ministar inostranih poslova naredio je dvorskom fotografu Ibrahim kanu da iz Evrope poruči prvi kinematograf. Prvi nemi film snimljen je u Persiji 1929. godine, i u njemu je učestvovalo ukupno 12 glumaca – kompletna prva klasa Teheranske škole glume, preteče Filmske akademije. Tri godine kasnije, u Persiji je snimljen i prvi zvučni film „Dokhtar-e Lor“ („Kćer Lora“).

Iako ideja za otvaranje muzeja filma potiče iz 1992. godine, današnji Muzej filma (Film Museum of Iran) otvoren je 2008. na severu grada – na vrhu najduže teheranske avenije Valiasr, i smešten u palatu iz perioda dinastije Kadžar (Qajar, s početka XIX veka), koja nosi naziv Bag-e Ferodus (Bāgh-e Ferdows, ili Emārat-e Bāgh-e Ferdows). Vila je bila podignuta za ministra šaha Mohameda, zbog čega je poznata i kao „Mohamedova palata“ (Mohammadieh Palace). Muzejska zbirka smeštena je u 7 prostorija i sadrži oko 2500 eksponata, počev od 1930-tih do danas: oko 1000 dugometražnih i 500 kratkometražnih filmova, 3000 istorijskih dokumenata u vezi sa kreiranjem filmova (ugovori i druga dokumentacija), 400 scenarija za film, prvi iranski kinetoskop, originalne kostime iz filmova, plakate, fotografije sa snimanja, i drugo. Na jednom zidu nalaze se crno-bele fotografije, portreti najpoznatijih iranskih glumaca i glumica.

U muzeju smo videli i dve voštane figure ljudi u prirodnoj veličini – Alija Hatamija (1944 – 1996), jednog od najboljih iranskih režisera ikada, i Ezatola Entezamija, jednog od najcenjenijih glumaca starije generacije. U jednoj od prostorija muzeja, nalaze se nacionalna i veliki broj internacionalnih priznanja – nagrade koje je iranski film dobio tokom proteklih decenija, na primer Zlatna palma za film „Ukus trešanja“, Abasa Kiarostamija. Interesantno je da se u muzeju nalazi i svojevremeno zabranjeni film čuvenog režisera Džafara Panahija (Jafar Panahi) – „Ovo nije film“ („This is not a film“).

Jedna posebna prostorija u muzeju – Dečija soba (Children – Teenagers Section) posvećena je memorabiliji poznatih iranskih TV programa i filmova za decu, upotpunjena fotografijama sa snimanja, ali i originalnim lutkama i kostimima koji su u filmovima / serijama korišćeni. U muzeju se nalaze i prostorije u kojima se mogu videti mikrofoni i tehnička sredstva koja su korišćena za zvučne efekte, i čuti muzika iz najpoznatijih filmova. Svi eksponati u muzeju imaju objašnjenja i na farsiju (persijskom jeziku), i na engleskom.

U donjem delu muzeja nalazi se Sala Mogamas (Moghamas Hall), kitnjasta bioskopska dvorana – jedna od najlepših na svetu i najstarija u Iranu, sa ukupno 121 mestom za publiku. Svakodnevno, u njoj se mogu pogledati stari iranski filmovi. U samom muzeju, moguće je kupiti dvd izdanja iranskih filmova (sa titlovima na engleskom jeziku), dok se ispred muzeja, u bašti palate nalazi jedna od najprijatnijih kafeterija u ovom delu grada. Iako nije jedini muzej filma na svetu, Muzej filma u Teheranu smatra se jednim od najinteresantnijih.

Svake godine od 1. do 11. februara, u vreme proslave Iranske revolucije, u Teheranu se održava poznati iranski Filmski festival Fadžr (Fajr Film Festival), na kojem se prikazuju najbolja filmska ostvarenja iz prethodne godine. S obzirom da je iranski film odavno postao popularan daleko van granica zemlje, nekoliko najpoznatijih režisera tokom poslednjih nekoliko godina snimili su filmove u saradnji sa evropskim glumcima i producentskim kućama. Neki od najčuvenijih su: Overena kopija (“Certified copy”. 2010), Abasa Kijarostamija sa Žilijet Binoš i Vilijemom Šimelom u glavnim ulogama, i Svi znaju (“Everybody knows”, 2018) režisera Ašgara Farhadija, sa Penelop Kruz i Havijer Bardemom u glavnim ulogama. Abas Kijarostami preminuo je 2016, i u filmskim krugovima proglašen jednim od najboljih režisera svog vremena.

Autor teksta i fotografija: Ivana Dukčević

Tekst i fotografije deo su internet stranica i knjige “Umetnost putovanja” i zaštićeni su Zakonom o autorskim i srodnim pravima. Nije dozvoljeno kopiranje, niti objavljivanje teksta, delova teksta ni fotografija bez znanja i odobrenja autora.

Izvor: Umetnost putovanja