Borhes-Bazilova biblioteka apsoluta

The universe (which others call the Library) is composed of an indefinite, perhaps infinite number of hexagonal galleries…

The arrangement of the galleries is always the same: Twenty bookshelves, five to each side, line four of the hexagon’s six sides. Each bookshelf holds thirty-two books identical in format; each book contains four hundred ten pages; each page, forty lines; each line, approximately eighty black letters.

ותהי להם הלבנה לאבן והחמר היה להם לחמר
Va’tehi la’hem ha’levana le’aven ve’ha’hemar haja la’hem la’homer
I behu im opeke mesto kamena i smola zemljana mesto kreča
Postanje 11:3

Inicijalna ideja za metafizičku biblioteku koja bi sadržala sve ikada napisano, kao i šum svega što još uvek nije napisano, potekla od čuvenog Borhesa (Jorge Luis Borges), jednog od najuticajnijih i najinovativnijih pisaca XX veka. Pisca koji se smelo igrao novim i inovativnim idejama i koje je u svoja dela hrabro inkorporirao. Sve one ideje koje i iz današnje perspektive prve petine XXI veka i dalje deluju gotovo jednako čarobno. Njegov opus najlakše možemo opisati velikim brojem kratkih, no dubokih, priča od kojih je najveći broj njih baziran na svojevrsnim misaonim eksperimentima koji za subjekte imaju nas – ljudska bića, u kojima se bavio različitim ontološkim problemima u tumačenju naše svekolike stvarnosti, te postojanja u njoj kao takvoj. Godine 1941. Borhes objavljuje kraću priču ”Vavilonsku biblioteku” (La Biblioteca de Babel), iz kolekcije ”El Jardin de Senderos Que se Bifurcan” (Vrt razgranatih staza), koju u prevodu na srpski jezik možete naći u knjizi pod nazivom ”Maštarije” u izdanju Lagune, kroz koju on sagledava univerzum u formi jedne enormne biblioteke koja vieštruko nadilazi ljudski razum i poimanje velikih brojeva.

Ipak, on se tim delom vraća jednom još starijom svom delu, eseju iz 1939. pod nazivom ”Potpuna biblioteka” (La Biblioteca Total) kroz koji se, zapravo, provlači tema Kurda Lasvica (Kurd Lasswitz), verovatno oca nemačkog sf-a, te Kurdove priče iz 1901. – ”Univerzalna biblioteka” (Die Universalbibliothek).

Borhesovu Vavilonsku biblioteku krase brojni filozofski motivi i ideje koje se tiču jedne konačne biblioteke koja sadrži sve moguće knjige ovoga univerzuma i svaka od tih knjiga u biblioteci razumljiva je samo ako se ispravno dekodira: korišćenjem bilo koje druge knjige iz biblioteke, te na kraju trećom knjigom kao jedinstvenim ključem za dekripciju celine. Ovakav pristup dokaz je i permanentnog prisustva filozofske ideje Imanuela Кanta (Immanuel Kant) kako naš um, u stvari, doprinosi izgradnji kolektivne stvarnosti koju potom živimo; pa su i pravila te stvarnosti (onakve kakvom je pojmimo) suštinska za um. Dakle: ako prepoznamo ova pravila možemo bolje razumeti sâmu stvarnost. Zato narator Borhesovog nadrealnog mehanizma univerzuma Vavilonske biblioteke opisuje kao jednu golemu strukturu međusobno povezanih heksagona gde svaki od njih čini polica knjiga na svakoj od četiri zida, kao i prolaz do narednog, identičnog heksagona. I tako redom…

Sve će biti bar malo jasnije u nastavku.

In mainstream theories of natural language syntax, every syntactically-valid utterance can be extended to produce a new, longer one, because of recursion. However, the books in the Library of Babel are of bounded length – ”each book is of four hundred and ten pages; each page, of forty lines, each line, of some eighty letters”, so the Library can only contain a finite number of distinct strings.

Borges’ narrator notes this fact, but believes that the Library is nevertheless infinite; he speculates that it repeats itself periodically, giving an eventual “order” to the “disorder” of the seemingly random arrangement of books.

Na bazi ove Borhesove premise sada polako dolazimo i do našeg savremenog doba, XXI veka, kada na scenu stupa kreator potonjeg informatičkog remek-dela. Reč je o sajtu programera i pisca Džonatana Bazila (Jonathan Basile, ”Tar for Mortar: “The Library of Babel” and the Dream of Totality”) lansiranom 2015. čija jednostavna fasada krije jedan jedinstveni mehanizam u pozadini. Mehanizam koji svakom posetiocu nudi nešto krajnje jedinstveno i nikada do sada viđeno: sve ikada napisano, ali istovremeno i sve što teoretski može biti napisano u nekom trenutku u daljoj ili bližoj budućnosti. I baš kao što je konceptualno ovu zamisao Borhes predstavio, celokupan sajt je i utemeljen na stranicama koje su (posebno napisanim algoritmom) u stanju da prikažu, i na zahtev posetioca u bazi lociraju, bilo koju do 3.200 slova dugu, anglo-latiničnu slovnu kombinaciju. To uključuje i korišćenje zareza, razmaka i tačaka. Mehanizam prikazivanja tih svih mogućih informacija, koje idu u sladu s idejom o već predodređenoj sudbini, Bazil je i oblikovao u prostorije heksagonalnog oblika gde svaka od njih sadrži po četiri zida ispunjenih knjigama; sa po pet polica na kojima je po 32 toma od kojih svaki pojedinačni tom poseduje po 410 stranica. Dakle, sav sadržaj ove apsolutne biblioteke udešen je po principu tzv. krive nasumičnosti (pseudo-random) te pregled njenog sadržaja odaje utisak svojevrsne potrage za blagom u moru nepreglednog materijala baziranog na svim mogućim slovnim kombinacijama koje moguće sastaviti (bilo da su one logične ili nasumične prirode).