Brisanje prošlosti: razaranje kulturne baštine na prostoru Sirije i Iraka

Od izbijanja građanskog rata u Siriji u ratnim dejstvima uništen je značajan deo neprocenjive kulturne baštine koja se nalazi na prostoru te zemlje. Nastankom tzv. Islamske države, razaranje materijalnih ostataka iz različitih epoha ljudske prošlosti na prostoru Iraka i Sirije postalo je plansko i temeljno i poprimilo je do sada neviđeni monstruozni karakter. Samoproglašeni kalifat kroz svoju ekstremističku ideologiju destrukcije za nešto više od godinu dana postojanja uspeo je da uništi značajan deo najvrednijeg arheološkog i kulturnog nasleđa čovečanstva...

Islamska država i sistematsko ,,brisanje prošlosti”

Ekstremisti iz tzv. Islamske države (ISIL/ISIS) u svega nekoliko dana uništili su ili ozbiljno oštetili neke od najznačajnijih spomenika svetske kulturne baštine od neprocenjive vrednosti. Stepen devastacije je prema trenutno raspoloživim informacijama toliki da je po svemu sudeći drevni asirski grad Nimrud, koji je osnovan u XIII veku stare ere, u značajnoj meri sravnjen sa zemljom, dok je značajan deo donedavno izvanredno očuvanih monumentalnih ruševina Hatre koja se nalazi na listi svetske kulturne baštine ozbiljno oštećen. Pripadnici ISIL-a su takođe u proteklih nekoliko dana u do sada nepoznatom obimu uništili drevni asirski grad Dur-Šarukin u blizini Horasbada, kao i Nirgal kapiju i deo istorijskog zida prestonice Novoasirskog carstva – Ninive, koja je inače bila jedan od najznačajnijih i najvećih gradova starog Istoka.

Ceo proces do sada nezabeleženog razaranja dogodio se u izuzetno kratkom vremenskom intervalu i započet je 26. februara kada su indoktrinisani fanatici ISIL-a objavili propagandni snimak na kome su zabeležili sopstveno divljanje u muzeju Mosula gde su maljevima, čekićima i bušilicama u potpunosti uništili značajan deo eksponata od neprocenjive vrednosti kao i dve monumentalne statue na lokalitetu Niniva koji je lociran na istošnoj obali reke Tigar i koji danas predstavlja deo Mosula.

Treba napomenuti da je ovaj poslednji kontinuirani talas do sada neviđene namerne, sistematske i temeljne destrukcije kulturnog nasleđa čovečanstva samo kulminacija višemesečnog permanentnog razaranja spomeničke baštine koje pripadnici tzv. Islamskog kalifata sprovode na teritoriji Iraka i Sirije koju kontrolišu.

Od svog nastanka, samoproglašena Islamska država pristupila je razaranju čitavog niza drevnih struktura, lokaliteta i artefakata pravdajući svoje postupke subjektivnim tumačenjem Islama. Prema tumačenju ISIL-a uništeni spomenici su predstavljali “simbole idolopoklonstva”, odnosno “uvredu za Muhameda”. Uporedo, apsolutno svi lokaliteti i muzeji koji se nalaze na prostoru koje ISIL kontroliše, izloženi su permanentnoj pljački. Dakle, njihovim pripadnicima, ideolozima, vođama ne predstavlja problem to što na delu ostataka te prošlosti dobro zarađuju.

Prema pojedinim informacijama, predvodnici Islamske države prodajom arheološkog nasleđa i drugih predmeta materijalne baštine, obezbeđuju deo novca za nastavak svojih ratnih aktivnosti, odnosno za kupovinu oružja. U tu svrhu je i deo skulptura i reljefa sa lokaliteta Nimrud odnet kamionima pre nego što su pripadnici ISIL-a pristupili razaranju ostataka ovog drevnog grada. Kalha tj. Nimrud je na meti pljačkaša još od početka juna prošle godine kada je Islamska država zauzela Mosul i provinciju Niniva na severu Iraka. Kais Husein Rašid koji obavlja funkciju upravnika državnog odeljenja za muzeje u Iraku, više puta je još sredinom prošle godine isticao da borci ISIL-a motornim testerama skidaju male delove reljefa iz ruševina palate u Nimrudu koje zatim prodaju na crnom tržištu antikviteta.

Iako se ne zna koju količinu novca ekstremisti zarađuju na pljački i nelegalnoj prodaji arheološke baštine, prema izveštajima američkih obaveštajaca te svote su enormne budući da su ostaci materijalne baštine sa prostora Sirije i Iraka bukvalno preplavili crno tržište antikviteta.

Čuveni lokalitet Dura Europos čiji ostaci leže na obali Eufrata u jugoistočnoj Siriji i koji je zbog svoje očuvanosti u stručnim krugovima nazivan ,,Pompejima pustinje” opljačkan je i razoren do neprepoznatljivosti. Ovaj drevni grad koji je osnovan u III veku p.n.e. predstavlja lokaciju od velike važnosti za proučavanje etničke i religijske raznolikosti, budući da je Dura Europos kao značajan centar trgovine bila osobeni kosmopolitski grad. Ovde je inače otkriven do sada najstariji hrišćanski objekat u svetu, odnosno, ostaci najstarije crkve. Na satelitskim snimcima vidi se kako je cela površina ovog lokaliteta u potpunosti prekopana sa hiljadama jama koje su načinjene u proteklom periodu od strane pljačkaša. Takođe, donedavno dobro očuvane arhitektonske strukture poput ostataka fortifikacije i brojnih objekata, devastirane su u potpunosti.

Jedan od najstarijih gradova na svetu – Mari, čiji kulturni slojevi sežu u prošlost sedam milenijuma i koji je predstavljao moćan grad-državu tokom trećeg milenijuma p.n.e. takođe je sudeći prema satelitskim snimcima u potpunosti devastiran i opljačkan dok je brežuljak na kome se nalazila citadela praktično u celini raskopan. Ovaj lokalitet je lociran na obali Eufrata u Siriji nedaleko od granice sa Irakom, na teritoriji koju kontroliše ISIL. Mari definitivno predstavlja jedan od najznačajnijih arheoloških lokaliteta na svetu s obzirom na značaj njegovih ostataka među kojima se posebno ističe čuvena palata vladara Zimrlima iz XVIII veka p.n.e. koja je u tom razdoblju bila najveća i najraskošnija u svetu. Ovaj značajan amoritski grad-država konačno je razoren od strane čuvenog vladara Starovavilonskog carstva Hamurabija po svemu sudeći 1759. godine p.n.e. Pre toga, Mari je bio izuzetno bitan grad na severu Međurečja koji je imao intenzivnu trgovinu sa sumerskim gradovima tokom većeg dela trećeg milenijuma p.n.e dok ga oko 2350. godine stare ere nije razorio Sargon, osnivač Akadskog carstva. Ipak, Mari je najznačajniji zbog otkrića jedinstvene biblioteke koja je brojala oko 25.000 glinenih pločica i koja je zapravo predstavljala administrativnu arhivu ovog grada-države. Sadržaji ovih dokumenata, otkrivenih 1933. godine, koji između ostalog svedoče o onovremenim diplomatskim odnosima među državama drugog milenijuma stare ere, pored glinenih tablica otkrivenih u Asurbanipalovoj biblioteci u Ninivi, predstavljaju ključan izvor za rekonstrukciju prošlosti Mesopotamije i starog Istoka. U februaru 2014. godine nakon što je Islamska država zauzela prostor na kome je lociran Mari, grupa od nekoliko stotina lopova u potpunosti je devastirala i opljačkala njegove kulturne slojeve koji su u velikoj meri ostali neistražen.

Jedan od najvećih lokaliteta severne Mesopotamije lociran na severoistoku Sirije – Tel Brak (drevni Nagar), koji zauzima ogromnu površinu od oko 130 hektara, takođe je opljačkan i u najvećem delu uništen. Ovaj izuzetno bitan arheološki lokalitet koji je bio naseljen između šestog i drugog milenijuma p.n.e. postao je čuven nakon otkrića tzv. “Hrama Oka” starog između 5300 i 5500. godina. Slična razaranja pretrpeo je i lokalitet Tel Adžaja.

Pored razaranja i pljačke brojnih arheoloških nalazišta, hrišćanskih, alavitskih i šitskih svetilištva, radikalni suniti iz redova ISIL-a uništili su i neke sunitske verske objekte i mesta hodočašća koja se nisu uklapala u njihovu percepciju o Islamu.

U gradu Raka u severnoj Siriji koja predstavlja neku vrstu centra i glavnog uporišta Islamske države Iraka i Levanta, ekstremisti su eksplozivom razorili nekoliko džamija i drugih verskih objekata.

Krajem jula prošle godine u potpunosti je eksplozivom uništena džamija proroka Jone u Mosulu koja je sagrađena na mestu na kojem se prema predanju nalazio njegov grob. Džamija je bila mesto hodočašća muslimana, hrišćana i Jevreja. Razlog za razaranje ovog objekta koji je nekada bio nestorijansko-asirska crkva prema ekstremistima je bio taj što je “džamija postala mesto otpadništva a ne molitve”. Džamija je bila locirana u kompleksu arheološkog lokaliteta Niniva na jednom od neistraženih brežuljaka, iznad dela delimično iskopane palate asirskog vladara Esarhadona koji je vladao u VII veku p.n.e. Odmah posle razaranja, pripadnici Islamske države su raskopali ovu lokaciju u potrazi za drevnim artefaktima čime su nepovratno uništili kulturne slojeve i time naneli nepopravljivu štetu za bilo kakva potencijalna sistematska arheološka iskopavanja u budućnosti.

Grad Tikrit, takođe je predstavljao metu islamista koji su u njemu u potpunosti uništili drevnu asirsku crkvu poznatu još kao ,,Zelena crkva” sagrađenu početkom VIII veka.

U sirijskom gradu Deir ez-Zor, ekstremisti ISIL-a su, pored toga što su razapinjali ljude, u potpunosti uništili jedinstveni muzejski kompleks sa crkvom posvećen genocidu nad Jermenima. U ovom gradu su inače tokom ratnih dejstava uništeni brojni značajni objekti uključujući i čuvenu srednjovekovnu tržnicu.

Početkom januara Islamska država je u potpunosti spalila univerzitetsku biblioteku u Musulu koja je sadržala mnoštvo vrednih knjiga. Jedan dan ranije pripadnici ISIL-a uništili su ogroman broj knjiga iz centralne biblioteke Mosula pri čemu su ostavili samo neke islamske tekstove. Takođe, u Mosulu je temeljno razrušena i grobnica čuvenog arapskog filozofa iz XII vijeka Ibna al-Athira.

Ipak, kulminacija razaranja usledila je krajem februara i početkom marta ove godine, kada su za svega nekoliko dana prema trenutno dostupnim informacijama ekstremisti ISIL-a razorili najznačajnije arheološke lokalitete na prostoru provincije Niniva u Iraku koju kontrolišu od sredine 2014 godine. Tako su drevni asirski gradovi i neprocenjivi spomenici baštine čovečanstva Nimrud, Niniva i Dur Šarukin sa ostacima nekada velelepnih palata, biblioteka i zidina koji su u različitim periodima bili prestonice Staroasirskog, Srednjeasirskog i Novoasirskog carstva, pretrpeli do sada različite stepene razaranja o kojima još uvek ne postoje tačne informacije. Do sada je, po svemu sudeći, pošteđen ostao samo Ašur, najstarija prestonica Asiraca imenovan po vrhovnom bogu asirskog panteona koji se takođe na žalost nalazi na teritoriji koju kontroliše Islamska država. Ovaj lokalitet je zbog svog enormnog značaja 2003. godine uvršten na listu svetske baštine UNESKO-a isto kao što se na spisku svetske kulturne baštine još od 1984. godine nalaze monumentalni ostaci Hatre osnovane u III veku stare ere. Na žalost, prema dostupnim informacijama, ostaci ovog drevnog grada koji dominiraju izolovani u pustinji i koji se odlikuju jedinstvenom arhitekturom koja predstavlja kombinaciju različitih uticaja, takođe su razoreni u nepoznatoj meri.

Kontinuitet ugroženosti svetskog nasleđa na prostoru Iraka

Bogata kulturna baština Iraka koji predstavlja kolevku civilizacije u kojoj je nastalo pismo, prvi matematički proračuni, začeci astronomije, književnosti i čitavog korpusa civilizacijskih tekovina čovečanstva, ugrožena je permanentno, još od 2003. godine, odnosno od vojne invazije SAD-a na tu zemlju. Podsetimo se da je nakon pada Bagdada svet ostao šokiran snimcima pljačkanja i razaranja najznačajnije baštine čovečanstva koje se desilo prilikom katastrofalnog pustošenja Nacionalnog muzeja Iraka u Bagdadu, koga trupe SAD-a nisu zaštitile. Tada je značajan deo artefakata iz sumerskog, akadskog, starovavilonskog, novovavilonskog i asirskog perioda ukraden ili uništen. Iako je najveći deo ukradenih artefakata u proteklih nekoliko godina vraćen u muzej, neki od njih se i dalje vode kao nestali i moguće je da su zauvek izgubljeni. Simbolični gest konačnog otvaranja muzeja u Bagdadu 1. marta ove godine, u trenutku dok su pripadnici ISIL-a devastirali lokalitete u provinciji Niniva, predstavljao je na neki način čin očajničkog apela svetske stručne javnosti i vlade Iraka međunarodnoj zajednici da učini sve što je moguće kako bi zaustavili razaranje kulturnog nasleđa čovečanstva koje sprovodi Islamska država. Na žalost, prema oceni stručnjaka, međunarodnoj zajednici kulturna baština nije na visokoj listi prioriteta. U tom kontekstu, izuzev nesumnjive odgovornosti ISIL-a nameće se pitanje da li je međunarodna zajednica mogla da uloži više napora za očuvanje barem najznačajnijih arheoloških lokaliteta u Iraku i Siriji?

Na teritoriji koju kontroliše Islamska država nalazi se oko 1800 od ukupno preko 12.000 arheoloških lokaliteta koliko je registrovano na prostoru Iraka. Mnogi od njih su, kao i brojni lokaliteti na prostoru Sirije, zauvek uništeni u kampanji “brisanja prošlosti”, pljačke i kulturocida koje temeljno sprovodi ISIL u kontekstu svoje fundamentalne verske i političke mitologije. Neprocenjivo nasleđe na prostoru Sirije je pored toga katastrofalno stradalo u intenzivnim ratnim dejstvima, kao i u pljačkama, kojima je izloženo od izbijanja građanskog rata početkom 2011. godine.

U svega nekoliko dana ISIL je sistematski uništio sve ono što ni jedna država, verska ili etnička grupa koja je vladala na prostoru Međurečija, Levanta i Bliskog istoka nije uništila tokom predhodnih vekova. Neprocenjivi arheološki lokaliteti i druga baština locirani na prostoru ,,kolevke civilizacije” zauvek su zbrisani od strane indoktrinisanih fanatika i modernih varvara XXI veka kroz njihovu ideologiju potpune destrukcije..

Kulturna baština kao ,,kolateralna šteta” u sirijskom građanskom ratu

U Siriji je, izuzev lokacija koje su sistematski i namerno uništene od strane ISIS-a, kulturna baština pretrpela i različite stepene razaranja zbog intenzivnih ratnih dejstava koje već nekoliko godina traju u toj zemlji. Od početka građanskog rata u Siriji koji je proistekao iz serije demonstracija protiv Asadovog režima započetih sredinom marta 2011. godine, prema poslednjem izveštaju instituta UNOSAT objavljenom krajem prošle godine, nekoliko stotina lokacija spomeničke baštine je razoreno, oštećeno ili opljačkano. Fokusirajući se na analize 18 lokacija, od kojih se 6 nalazi na listi svetske baštine Uneska, UNOSAT je na osnovu analize satelitskih snimaka i podataka prikupljenih na terenu objavio izveštaj u kome se ukazuje na kataklizmičke razmere razaranja kulturne baštine na čitavom prostoru Sirijske Arapske Republike. UN u svom izvještaju navode kako je 290 lokacija direktno pogođeno borbama, od kojih je 24 u potpunosti uništeno. Za 104 lokacije ističe se da su pretrpela teška oštećena, 85 oštećenja manjeg obima, dok se za 77 lokacija navodi da su moguća oštećenja.

Još tokom 2013. godine Komitet za svetsku kulturnu baštinu Uneska je odlučio da drevni grad Alepo, istorijsko jezgro Damaska, Palmiru, Bosru, lokacije drevnih sela lociranih na severu Sirije i fortifikacije Krak de Ševalje i Saladinovu citadelu, koji čine deo svetske kulturne baštine na prostoru Sirije, stavi na listu ugrožene svetske baštine navodeći pri tome da su u toj zemlji ,,ugroženi spomenici ljudske civilizacije”. Međutim od tada do danas se stanje u ovoj zemlji po pitanju ugroženosti spomenika kulturne baštine višestruko pogoršalo dok je stopa arheološkog kriminala porasla više od deset puta. Direktor UNOSAT-a Einar Bjorgo rezimirajući očajnu situaciju u Siriji, istakao je kako „čovečanstvo gubi stotine i hiljade godina nasleđa“.

Prema izveštajima Asocijacije za zaštitu sirijske arheologije (APSA), stepen devastacije nastale ratnim dejstvima i pljačkom je toliki da su mnogi lokaliteti dovedeni do neprepoznatljivosti. Takođe, u namernoj, sistematskoj i do sada neviđeno temeljnoj kampanji uništavanja i pljačkanja kulturne baštine koje sprovodi Islamska država, teško su oštećeni ili u potpunosti uništeni neki od najznačajnijih svetskih nalazišta na prostoru Sirije poput nekoliko milenijuma starog lokaliteta Tel Brak, nekoliko hiljada godina starih ruševina drevnog grada Mari, više od dva milenijuma starih ostataka grada Dura Europus i mnogi drugi.

U Siriji je do sada oštećeno ili uništeno više od 1500 verskih objekata uključujuči brojne srednjovekovne hrišćanske crkve i džamije. Takođe, razorene su brojne srednjovekovne tržnice, medrese, hamami, kao i mnogi muzeji, spomenici, biblioteke i čitav niz drugih lokacija koje predstavljaju istorijsko i kulturno nasleđe. Između ostalog, u avgustu 2014. godine oštećene su i čuvene  vodenice koje se nalaze u gradu Hama na reci Oront.

Rimski gradovi Bosra i Palmira koji se odlikuju izvanredno očuvanom monumentalnom arhitekturom predstavljaju stalnu metu pljačkaša. Na satelitskim snimcima uočena su brojna oštećenja na mnogim strukturama koje se nalaze na oba lokaliteta. U Bosri je u potpunosti razoren nimfeum iz II veka a primećena su oštećenja i na gradskim termama. Prema izveštajima, u Palmiri su se pojedini stubovi impozantne kolonade srušili a značajan deo devastacije pretrpela je i gradska nekropola.

Čuvena srednjovekovna fortifikacija malteških vitezova (hospitalaca) Krak de Ševalje koju su izgradili Jovanovci tokom XII veka i koja predstavlja najbolju očuvanu krstašku tvrđavu na svetu, zbog čega je stavljena na listu Uneska, takođe je u više navrata pretrpela oštećenja. Iako tačan stepen devastacije nije poznat, sudeći prema raspoloživim izveštajima neki delovi ovog impozantnog utvrđenja su delimično ili potpuno razrušeni dok je postavka muzeja koji se nalazi u sklopu fortifikacije u potpunosti opljačkana.

Impozantna Saladinova citadela (Saone) koja zajedno sa Krak de Ševaljeom predstavlja najznačajniji i najočuvaniji primer sredjovekovne fortifikacijske arhitekture u ovom delu sveta i koja je zbog toga zajedno sa njim 2006. godine upisana na listu svetske kulturne baštine, takođe je pretrpela oštećenja.

Ruševine drevnog grada i kraljevstva Ebla (Tel Mardik) nalaze se 55 km jugozapadno od Alepa. Na ovom izuzetno značajnom arheološkom lokalitetu nalaze se ostaci najstarijeg kraljevstva na prostoru Sirije koje je bilo izuzetno razvijeno toko trećeg i prve polovine drugog milenijuma p.n.e. Ostaci ovog drevnog grada pretrpeli su ozbiljna oštećenja dok je sudeći prema satelitskim snimcima ceo arheološki kompleks devastiran jamama i tunelima iskopanim od strane pljačkaša koji permanentno odnose artefakte sa ovog lokaliteta. Između ostalog, u velikoj meri su oštećeni i kulturni slojevi kraljevske palate a u pljačkama se prema dostupnim izveštajima koristi i teška mehanizacija. Unesko trenutno razmatra da ovaj lokalitet, na kome je između ostalog pronađeno 17.000 glinenih pločica koje svedoče o životu na ovom lokalitetu u drugoj polovini trećeg milenijuma stare ere, proglasi delom svetske kulturne baštine.

Arheološki lokalitet ,,Tell Sheikh Hamad” koji je od 1350. godine p.n.e. predstavljao regionalni centar Asiraca, sudeći prema satelitskim snimcima u velikoj meri je raskopan i opljačkan. Posebno zapanjuje stepen devastacije ostataka citadele.

Drugi po veličini sirijski grad Alepo ili drevna Khalpa (Halab), sa svojim jedinstvenim istorijskim jezgrom u čijem središtu se nalazi impozantna srednjovekovna citadela sa kulturnim slojevima starim nekoliko milenijuma, predstavlja jedan od najstarijih gradova na svetu. Lokacija na kojoj se nalazi istorijsko jezgro Alepa koje je 1986. godine stavljeno na listu svetske baštine Uneska, bila je naseljena u kontinuitetu u proteklih sedam hiljada godina. Na žalost, ovaj jedinstveni grad sa stotinama istorijskih spomenika koji je do izbijanja građanskog rata kroz čitavu svoju prošlost odisao kosmopolitizmom i koji je zbog citadele i nekoliko desetina neprocenjivih istorijskih spomenika nastalih između XII i XVI veka važio za svojevrsni „muzej arhitekture na otvorenom“, danas je u velikoj meri razoren. Stepen devastacije je toliki da su pojedini delovi grada praktično u potpunosti zbrisani. Od intenziviranja sukoba u ovom gradu krajem jula 2012. godine do kraja 2014. godine, prema izveštaju posebne komisije UN sastavljenog na osnovu analize satelitskih snimaka, u Alepu su u potpunosti uništene 22 istorijske lokacije, 48 je pretrpelo ozbiljna oštećenja, 33 umerena, dok su 32 objekta verovatno oštećena.

Krajem septembra 2012. godine u Alepu je spaljen značajan deo suka, najveće pokrivene srednjovekovne pijace na svetu poznatiji kao Souq al-Madina. Ovaj kompleks natkrivenih uličica i ulica sastojao se od brojnih objekata nastalim u XIV veku i nekoliko hiljada radnji sa najrazličitijom robom koje su se protezale u dužini od nekoliko kilometara.

Tokom sukoba između vladinih snaga i pubunjenika aprila 2013. godine u potpunosti je uništen raritetan minaret Velike džamije (Jāmi‘ Halab al-Kabīr), odnosno tzv. Džamije Omajada (Jāmi‘ Bani Umayah Bi-Halab) koji je sagrađen 1090. godine tokom vladavine Seldžuka. Kompleks džamije čija je izgradnja započela u VIII veku a koji je konačan izgled kakav je imao do razaranja dobio između XII i XIV veka takođe je pretrpeo visok stepen razaranja. Velika džamija inače predstavlja jedinstveni biser rane islamske arhitekture kao i lokaciju koja ima izuzetan religijski značaj budući da se prema islamskoj tradiciji u njoj čuvaju posmrtni ostaci proroka Zaharije, oca Jovana Krstitelja, koji je poštovan i u okviru hrišćanske tradicije.

Teška oštećenja je pretrpela i citadela locirana u središtu grada, budući da je više puta granatirana. Gradski muzeji i biblioteke sa izuzetno vrednim artefaktima, umetničkim predmetima i rukopisima su većinom opljačkani, dok je značajan deo ovog nasleđa izgoreo u požarima nastalim u intenzivnim borbama koje se vode u ovom gradu.

Alepo je u svojoj bogatoj prošlosti predstavljao jedan od najznačajnijih urbanih centara starog Istoka još tokom bronzanog doba. Otprilike pre 4400 i 4300 godina, ovaj grad je bio jedan od najznačajnijih trgovačkih centara kao i političko središte značajnog kraljevstva Armani (Armu, Arman) koje se prostiralo na teritoriji severne Sirije i koje su uništili vladari Akadskog carstva, Sargon Veliki ili Naram Sin. Velika površina na kojoj je smešteno srednjovekovno istorijsko jezgro grada koje se počelo formirati tokom VIII veka, prema mišljenju stručne javnosti predstavlja jedan od najznačajnijih arheoloških lokacija na svetu.

Unesko je sredinom prošle godine na redovnom 38. zasedanju u Dohi, ukazao na katastrofalnu ugroženost baštine Sirije i Iraka. U decembru 2014. godine, na međunarodnoj konferenciji o kulturnom nasleđu generalna direktorka Uneska, Irina Bokova je sa delegatima predložila da se delovi Alepa na kojima se nalaze ostaci nasleđe proglase “zaštićenom zonom”.

Na žalost, očajnički apeli stručne javnosti nisu za sada urodili plodom. Baština Sirije i Iraka izložene su svakodnevnoj pljački i stradanju do sada nezabeleženih razmera. Pored toga, sistematskim, temeljnim i namrnim uništavanjem lokaliteta, istorijskih spomenika i drevnih artefakata koje sprovodi Islamska država, cela ova tragedija je dobila do sada neviđenu i zaprepaščujuće monstruoznu dimenziju.

Autor: Kristijan Obšust

Ugrožena baština – Internet  portal

Napomena: Skraćena verzija ovog teksta pod naslovom Razaranje kulturne baštine čovečanstva na prostoru Iraka i Sirije objavljena je u dnevnom listu Danas u dva nastavka, Ekstremisti brišu prošlost i Arheološki kriminal, 31.3. i 1.4. 2015. godine.

  Irak, Kristijan Obšust, rat, Sirija, Ugrožena baština