Idealna forma: Struktura percepcije i autonomija slike

Postoji trenutak u promišljanju slike kada oblik prestaje biti puki vizuelni fenomen i postaje misaoni konstrukt, autonomna struktura koja egzistira nezavisno od naracije, referencije ili spoljašnjeg svijeta. Upravo u toj tački, gdje se suštinsko pitanje umjetnosti više ne tiče predstavljanja, već odnosa između materije, prostora i percepcije, uspostavlja se teorijski i estetski fundament slikarstva Verice Bulatović Filipović. Njena izložba Idealna forma nije samo estetsko istraživanje, već precizno artikulisana likovna studija u kojoj se prepliću zakonitosti geometrije, intuitivne spoznaje i filozofija slike.

Ova djela ne govore jezikom figuracije, niti podilaze potrebi za narativnim okvirom. Umjetnica gradi sopstveni sistem znakova, gdje svaka linija, svaki oblik i svaki tonski prelaz postaju dijelovi unutrašnje strukture koja odolijeva pukoj dekorativnosti. Ovdje je slika rezultat misaonog procesa, a ne nehotične ekspresije; ona nije imitacija, već organizam u kojem svaki element nosi precizno određenu funkciju. Njeni vizuelni ritmovi oblikovani su promišljeno i disciplinovano, bez suvišnih detalja koji bi narušili jasnoću kompozicije.

Ono što posebno odlikuje rad Bulatović Filipović  jeste osjećaj za mjeru i ravnotežu. Površine su tretirane s pažnjom koja podsjeća na arhitektonsku preciznost, ali one nisu krute ni mehaničke – naprotiv, prožete su suptilnim vibracijama boje i svjetlosti. Umjetnica ne koristi agresivne kontraste, već postiže napetost kroz odnose tekstura, suzdržane tonske varijacije i igru između punog i praznog. Odsustvo izraženog kolorističkog intenziteta nije znak ograničenja, već dokaz promišljenog minimalizma, gdje se svaka nijansa pojavljuje u funkciji strukturalnog sklada.

Oblik ovdje nije samo vizuelna pojava – on postaje način mišljenja. U tom smislu, djela Verice Bulatović Filipović možemo posmatrati kroz prizmu teorija suprematizma i konstruktivizma, ali i u širem kontekstu filozofije prostora i materijalnosti. Malevičeva ideja o slici kao autonomnom entitetu koji ne zavisi od spoljašnjeg svijeta ovdje dobija svojevrsnu transformaciju – dok je suprematistički koncept težio ka apsolutnoj redukciji oblika i boje u cilju postizanja “čistog osjećanja”, kod Bulatović Filipović forma zadržava određeni stepen vibracije, fluida i energetskog naboja.

Ono što ovu umjetničku praksu dodatno kontekstualizuje u savremeni teorijski diskurs jeste njena relacija sa konceptima koje je razvijao Žil Delez. U svom promišljanju slike, Delez pravi ključnu distinkciju između slike kao reprezentacije i slike kao entiteta koji postoji izvan deskriptivne funkcije. Kod Bulatović Filipović, slika ne funkcioniše kao statični prikaz već kao polje postajanja – ne postoji kao zatvorena forma sa unaprijed određenim značenjem, već kao dinamična struktura u kojoj se prepliću perceptivni, materijalni i konceptualni slojevi. Ova dinamičnost ne proizlazi samo iz odnosa boje, linije i teksture već i iz načina na koji posmatrač stupa u interakciju sa slikom – ona nije fiksiran vizuelni objekat već otvoren sistem, podložan stalnom redefinisanju kroz čin percepcije.

Takav pristup posmatranju slike mijenja i poziciju posmatrača – on nije pasivan konzument već aktivan učesnik u procesu dešifrovanja oblika. Slika se ne otkriva odjednom, već zahtijeva posvećenost, kontemplaciju, promišljanje. Ona nije trenutni vizuelni impuls, već polje slojevitih odnosa, gdje se svaki gest, svaka linija i svaki trag pigmenta može čitati kao vizuelni zapis misaonog toka.

Ako umjetnost postoji da bi razotkrila nevidljivo u vidljivom, onda radovi Verice Bulatović Filipović predstavljaju suštinsku potragu za onim što leži ispod površine, iza granica onoga što lako prepoznajemo i imenujemo. Njeno slikarstvo nije samo strukturalna analiza, već misaoni akt – istraživanje struktura koje ne zavise od materijalne realnosti, već od unutrašnje logike same slike. U tom smislu, Idealna forma nije završena definicija, već proces koji traje, otvara nove mogućnosti i neprestano se razvija u oku onoga ko posmatra.

Kristina Senić

istoričarka i teoretičarka umjetnosti

Izvor: Vijesti

Tekstovi o slikarstvu na portalu P.U.L.S.E

  Kristina Senić, Slikarstvo, Verica Bulatović Filipović