Veliki masturbator/ Visage du gran masturbateur

Salvador Dalí : I am going to my room to masturbate before I have a light lunch, if you would like to come and watch.

Nijedan umetnik, čak ni veliki Pikaso, ni slikar F.Bejkon , a ni A.Vorhol nisu dokumentovali u svojim delima svoje seksualne fantazije, opsesije i strahove javno kao S.Dali.

Njegovi biografi su,a i Dali je to potvrdio, tvrdili da su Dalijeve opsesije rezultat trauma iz detinjstva.

Dalijevo prvo iskustvo sa seksualnošću koje ga je toliko zgrozilo te je svoje seksualne potrebe zadovoljavao isključivo masturbacijom bila je medicinska knjiga koju je njegov otac slučajno ostavio na klaviru. U njoj su grafički bile prikazane fotografije veneričnih bolesti.

Cadaqués, 1927.

Strah koji mu se tada usadio ostao je za sva vremena i postao glavni motiv u njegovim delima. Za svoju impotenciju i dugogodišnju odvratnost prema svakom fizičkom dodiru, poznavaoci  Dalijevog intimnog života tvrde da su glavni krivci Dalijevi roditelji i njihov odnos prema njemu, slučaj sa jednim od Dalijevih učitelja koji ga je milovao na nedozvoljenim mestima i čudan, možda čak i incestan odnos izmedju Dalija i njegove mladje sestre, Ane Marije. Odnos sa sestrom Dali je obradio u ranim radovima, u 12 slika. Sa dolaskom Gale u njegov život, masturbacije su zamenili pravi seksualni odnosi.

Dali i njegov otac, 1948.

Salvador i sestra Ana Marija Dalí

Dali i Gala 1928.

Mnogo trauma, mnogo emocionalnih ožiljaka sa kojima je Dali morao da živi, a sve  je to preneo na svoja platna. Interesantno je i to da ma koliko je Dali u svojim javnim nastupima  i intervjuima bio otvoren o svom eksentričnom životu, o njemu se malo zna,  ostao je velika misterija i nepoznanica za javnost, vešto se skrivajući iza maske koju je nosio.

Dalijeve slike imaju kompleksnu naraciju te zbog toga i nisu ‘komunikativne’, često su uznemirujuće, zagonetne i nerazumljive.  Zato  njegova platna mnogi doživljavaju kao ‘ilustrovana platna, naslikane snove’. Savršen primer narativne kompleksnosti sa puno alegorija, metafora i simbola je svakako Dalijevo čuveno platno Veliki masturbator / Visage du gran masturbateur o kome će ovde biti reč u daljem tekstu.

1930. u Parizu,  s leva na desno: Tristan Tzara, Paul Élouard, André Breton, Hans Arp, Salvador Dalí, Yves Tanguy, Max Ernst, René Crevel, Man Ray

1929. godina je bila odlučujuća godina za  dvadesetpetogodišnjeg Dalija. Te godine je Dali zvanično pristupio nadrealističkom pokretu. Nekoliko meseci ranije, nastao je Veliki masturbator . U avgustu, te iste godine, Dali je upoznao svoju inspiraciju, muzu, ljubav svog života, Galu.

Veliki masturbator je neosporno Dalijevo prvo remek delo kako vizuelno, tako i narativno po svojoj kompleksnosti.

Tema Velikog masturbatora je klasična nadrealistička ekspresija njegovih seksualnih proganjanja, paranoična opsesija kastracijom, impotencijom i masturbacijom.

Na slici je Dalijev uvećan, deformisan profil, glava obojena narandžastom nijansom kao da je od plastelina,  deluje umorno, kao seksualno iscrpljena , ima se utisak da je lice mekano na dodir,  sa zatvorenim okom, dugiim trepavicama i dugačkom tankom obrvom levo od oka. Vidi se zajapuren obraz i iznad oka u polukrugu naslikani su listići jakih boja. Na vrh temena je veliki sivi glatki kamen, kao stena, a na vrhu manji ovalnog oblika, braonkaste boje.

Oblik lica podseća na stenu sa obale Cadaques u Španiji i predstavlja njegovu emotivnu povezanost sa Catalanom.

Lice nema usta.

Da li je u snu ili u nekom polusvesnom stanju?

Glava Velikog masturbatora se kasnije pojavljivala na mnogim Dalijevim platnima: The Persistence of Memory,The Dream, Spider Of The Evening…

U predelu vrata nastaje metamorfoza: torzo žene koji podseća na njegovu novu muzu, Galu, a do njenog lica koje je naprslo je nagi muškarac sa spuštenim penisom. Žensko lice je prikazano u stanju orgazmičkog zanosa.  Muškarca, odnosno samo donji deo tela muškarca doživljavamo ili kao impotentnog, ili smirenog posle felacija. Na njegovim butinama su vidljivi tragovi krvi koji sugerišu strah od kastracije.

Krin iz koga viri prašak i glava lava sa isplaženim jezikom su aluzije na seksualnost i čednost.

Ispod Dalijevog nosa, koji podseća na muški organ, u predelu usta, je bogomoljka, simbol Dalijevih trauma iz  detinjstva i veliki strah od kastracije. Dali je često spominjao strah koji je imao iz detinjstva zbog bizarne priče o parenju izmedju insekta ženke bogomoljke i mužjaka. Ženka bogomoljke pri parenju mora da pojede mužjakovu glavu da bi pritom mužjak napravio odgovarajuće pokrete i oplodio je.

Školski primer Frojdovog učenja o nagonu života, Erosu i nagonu smrti, Tantos, što nas dovodi do masturbacije kao najsigurnijeg seksualnog akta.

Mravinjak, popularni Dalijev motiv, oko stomaka bogomoljke koji se širi do njegovog lica, je simbol trulenja i smrti.

Jaje je simbol plodnosti.

Ispod ogromne bogomoljke je par u zagrljaju sa izduženom senkom koja ih stapa u jedno. Sa druge strane se nazire silueta koja podseća na mladog čoveka koji odlazi ka horizontu.

Još jedna grupa ljudi u pozadini slike, skoro neprimetna, nerazgovetna i sitna silueta žene i deteta, asociraja na Dalija i njegovu majku.

Udica koja je upecala glavu simboliše  porodičnu vezu, a na drugom kraju udice visi parče mesa, neki istoričari umetnosti su u njemu videli vaginu.

Iz ušne školjke naziru se morske školjke koje asociraju na obalu na kojoj je Dali proveo detinjstvo.

Platno je slično De Ćirikovim platnima, podeljeno  kontrastnim bojam na dve polovine, gornji deo predstavlja nebo, a donji obalu.  Nekoliko oblaka je vidljivo u levom uglu, a svetlost koja dolazi sa desne strane kreira chiaroscuro efekat.

Platno Veliki masturbator je veličine 110cm x150cm i trenutno je izloženo u Musea Nacional Centro de Arte, u Madridu, Španija.

Interesantno je spomenuti da je Dalijev najveći kritičar bio je pisac Džordž Orvel koji je Dalijeve slike doživljavao kao nešto bolesno i gnusno.

Za P.U.L.S.E /Snežana Moračić

Tekstovi o slikarstvu na portalu P.U.L.S.E

  Salvador Dali, Slikarstvo