Sinergija medija, identiteta i tehnologije u savremenoj umjetnosti otvara filozofska pitanja o ontološkim i epistemološkim strukturama stvarnosti, istražujući kako digitalni kodovi oblikuju znanje i percepciju.

Djelo Spectrum (1998) umjetnika Richarda Phillipsa, predstavlja kompleksnu teorijsku osnovu za istraživanje savremenog vizuelnog identiteta, koristeći portret žene kao polazište za dekonstrukciju percepcije kroz formalne i tehnološke intervencije. Slika, koja se odlikuje izuzetnim hiperrealizmom, prikazuje ženski lik čije je lice dekonstruisano kroz seriju vertikalnih traka boja koje fragmentišu njegovu cjelovitost. Ovaj formalni postupak ne samo da utiče na percepciju same figure, već postavlja pitanje o prirodi identiteta u vizuelnoj kulturi. Umjesto da prikazuje potpuni lik, Phillips ga razdvaja, stvarajući složenu igru između stvarnog i apstraktnog, ličnog i univerzalnog. Fragmentacija figure, izvedena pažljivim nanosima boje, dovodi do razumijevanja slike kao prostora u kojem se identitet ne prikazuje, već se razlaže i rekonstruira, opirući se statici.

Dominacija živopisnih boja – od jarkih tonova crvene, plave i žute do hladnih nijansi zelene – nije samo estetska odluka, već i filozofska. Boje ovdje služe kao metonimija za svjetlost i tehnologiju, prizivajući asocijacije na digitalne ekrane, medijske manipulacije i savremene tehnološke procese. Žensko lice postaje medij kroz koji se analiziraju složeni odnosi između stvarnog i reprodukovanog identiteta koji se sve više daje serijalno. Spektralna igra boja, koja ne slijedi prirodnu harmoniju, nego je stvorena kao vizuelni kod, omogućava stvaranje “novog” identiteta, u kojem boja postaje ključni oblik izraza. Fragmentacija lica postepeno erodira njegove ljudske karakteristike, pretvarajući ga u semantički prostor u kojem se ličnost postepeno gubi u svijetu slike i reprezentacije. Oduzima mu se živost zarad tehnološke reproduktivnosti. Tehnika gradacije svjetlosti kroz boje dodaje dubinu, postepeno razgrađujući lik u apstraktne, parcelisane elemente.

Slika Spectrum, u kojoj je ženski portret rekonstruisan pomoću apstraktnih formi, može se povezati sa istraživanjima pop-umjetnosti, naročito sa radovima Andyja Warhola. Međutim, dok Warhol koristi serijalnost i repetitivnost kako bi komentarisao komercijalizaciju slike, Phillips ide dalje, razbija tradicionalne oblike portreta i redefiniše odnos između subjekta i medija. Slikarstvo Phillipsa u ovom djelu ne slijedi konvencionalne paradigme reprezentacije, već se oslanja na dekonstrukciju slike kao sredstva koje se nudi na analizu. Spectrum postavlja pitanje kako se identitet formira i rekonstruiše unutar konteksta savremenih medija i digitalnih slika, gdje svaka pojedinačna komponenta, od boje do svjetlosti, doprinosi stvaranju “novog” lica – istovremeno prepoznatljivog i apstraktnog.

Kako teoretičarka medija Lev Manovich ističe: “Digitalne slike nisu tek reprodukcije stvarnosti, već nove konstrukcije stvarnosti, unutar kojih se granice između stvarnog i virtuelnog brišu, stvarajući hibridne identitete koji funkcionišu unutar tehnoloških paradigmi.”.¹

Kroz ove formalne i kompozicione intervencije, Phillips istražuje sliku ne samo kao vizuelni objekat, već i kao neokončiv, reklo bi se digitalno „deduktivni“ proces. Ovaj rad se stoga može posmatrati kao istraživanje slike kao medija koji ne oslikava, već simultano stvara i dekonstruiše – odlikuje ga složena dinamika između stvarnog i imaginarnog. Na ovaj način, Spectrum postavlja složena pitanja o vizuelnoj percepciji i njenoj transformaciji kroz tehnologiju i kulturu savremenog društva. Djelo nas poziva na kritičko promišljanje o tome kako mediji oblikuju naš pogled na svijet, prepoznajući da vizuelna umjetnost više nije samo akt imitacije ili mimetike, već i proces složene reinterpretacije onoga interpretiranog.

¹ Lev Manovich, The Language of New Media, MIT Press, 2001.

Kristina Senić

Kustoskinja Muzeja savremene umjetnosti Crne Gore (MSUCG)

  dekonstrukcija, Kristina Senić, Ričard Filips, Slikarstvo, Spectrum, Umetnost