Nan Goldin – snapshot balada o životu

Nan Goldin rođena je 1953. godine u Americi, u porodici liberalnih roditelja koji su krajem šezdesetih odlučili da je smeste u hipi okruženje, takozvanu komunu koja se nazivala školom iako nije imala raspored časova niti zvaničan status škole. Ovde, u petnaestoj godini, dobija od nastavnice svoj prvi polaroid aparat i uživljava se u ulogu školskog fotografa sa neprekidnom željom za beleženjem svakodnevnog života ove atipične sredine.

Ranih sedamdesetih, Nan vodi noćni život. Njeni prijatelji pripadaju skrivenim krugovima društva koje se pretežno kretalo u mraku noćnih klubova, to su uglavnom bili tranvestiti – ‘ljudi sa margine’.

Ove snimke Goldin karakteriše kao ‘the other side’, druga strana društva, drugačiji svet od onog kakav komšije imaju, kako kaže u intervjuu.

„ Najlepši ljudi koje sam ikada videla.“

Fascinacija sopstvenim stilom života i njegovim akterima očita je na svakom pojedinačnom snimku. Od početka to je bio i snimak o polnoj identifikaciji i borbi koja je neminovna. ‘Drag Queens’, kako popularno zovu tranvestite, Nan smatra trećim polom. Prva samostalna izložba autorke održana 1973. godine i bazira se na isečcima iz njenih foto dnevnika u kojim dominiraju beleške o gej i transseksualnim komunama.

Filozof poststruktualizma i savremeni teoretičar feminizma, Judith Butler, izdala je knjigu pod nazivom Nevolje s rodom (Gender Trouble 1990) i time stekla veliku popularnost usled koje se njene teorije neretko svrstavaju i pod ‘postmoderni feminizam’, stav koji sama Butlerova osporava. U knjizi Nevolje s rodom, ona analizira pojam ‘performativnog roda’, time naznačivši sumnju u društvene konstrukcije roda ispoljene u instistiranju na čvrstim telesnim identitetima. Nan Goldin fotografski ispituje ove teme, baveći se upravo ovim vizuelnim (de)kodiranjem roda i tela.

Butlerova ističe kako su društvene tendencije usmerene na posmatranje tela kao svojevrsne ‘oznake’.

‘Disciplinarna proizvodnja roda vodi lažnom učvršćivanju roda u interesu heteroseksualne konstrukcije i regulacije seksualnosti u reproduktivnoj sferi. Konstrukcija koherentnosti prikriva rodne diskontinuitete koji bujaju u heteroseksualnim, biseksualnim, gej i lezbejskim kontekstima gde rod ne sledi nužno iz pola, a želje, ili seksualnost opšte uzev, ne slede iz roda– tamo gde nijedna od ovih dimenzija značenjske telesnosti ne izražava niti odražva jedna drugu.’ (Nevolje s rodom)

Na snimcima iz života Nan Goldin uočava se mešavina party atmosfere i tmurnog odjeka koji je prati, a identiteti ljudi sa fotografija naglašeni su fotografskim naturalizmom: autentičnom atmosferom, nesputanom deskripcijom raspoloženja, te i rečitošću ekscentrične odeće i izraza lica. Upotreba droge, pretežno kokaina i heroina, boji lica njenih prijatelja – stanja i raspoloženja koja su razotkrivena bez aranžiranja. Nan jednostavno beleži svoj život i tretira fotografiju kao prebivalište i materijalizaciju sećanja.

Fotografije dole prikazuju Cookie, najbližu prijateljicu Nan Goldin, fragmente iz zajedničkog života , bolest i smrt.

Mnogi prijatelji, poput Cookie, umiru od side. Fotografije su sablasno verno ispratile lica ovih ljudi i arhivirala njihovu egzistenciju i emotivne trenutke od početka do kraja.

U to vreme, konzumiranje heroina još uvek nije bilo smatrano zavisnošću i tek sredinom osamdesetih Nan će početi da osvešćuje svoj problem, a ’98. odlazi na kliniku za rehabilitaciju. Počinje da fotografiše svoje lice želeći da ga upozna na svetlu dana, budući da je provela godine ‘u mraku’. Priznaje kako tamo prvi put shvata da fotografski film funkcioniše tako što biva izložen svetlu, da je fotografija zapravo svetlo.

Godinu i po dana kasnije, u NY, započinje seriju fotografija svoje ljubavnice Šivon. Ovo su prirodne, spontane fotografije jedne intimnosti. Aparat kao da je oblik vođenja ljubavi u njihovom odnosu i Nan ga tako i posmatra. Ogoljena intimnost ovog para prevazilazi uobičajene, ‘piktorijalne’ predstave tela i snošaja, a veština i vizuelna karakteristika Nan Goldin jeste njena neusiljena neposrednost.

Pre toga, 1981. snimala je niz snap shotova gde je postavila fotoaparat u ugao ispred kreveta na kom su ona i tadašnji dečko Brian spavali pokušavajući da sagleda njihov odnos u što vernijoj atmosferi spavaće sobe. Jedan od njenih najpoznatijih snimaka je ovaj otvoreni prikaz stanja dvoje ljudi nakon seksualnog čina. Brian koji puši cigaretu i zamišljeno gleda kroz prozor, i Nan koja ležeći posmatra njega kao da traži naznaku nežnosti i pažnje na njegovom licu.

Paralelno sa ovim radom, među fotografijama Nan Goldin mogu se naći deca i roditelji. Pogotovo u kasnijim godinama. Nan kaže da je svojim radom, izborom scena, motiva i sveukupnom realnošću istih, uvek želela da se ljudi toliko poistovete da ih to natera na mučninu ili nesvesticu , dok u radu sa decom želi samo čistu, nesputanu ekspresiju. Nan sa razočarenjem govori o digitalnoj eri fotografije i ne vidi se u tome, zapravo, ona fotografiju i ne smatra visokom umetničkom formom i na neki način sebe distancira od kategorizacije –umetnik-.

Često je optuživana za glamurizaciju droge i pobornika ‘die young’ stava. Ona ipak čvrsto poriče ove insinuacije i kaže da je glavni subjekt njenog rada uvek bio marginalni sloj društva u kojem je živela , ali i ono što je suštinski univerzalno – teskoba življenja, gubitak, usamljenost i večna borba.