Misliti svijetlo. Misliti pobunu.

(Fragment o ontologiji iluzije)

Lako je uočiti da se unutar kulturnog nasljeđa koje je prisutno unutar Zapadne civilizacije, problem pobune uvijek pojavljuje u direktnoj vezi sa problemom svijetla (iluminacije). Prvu pobunu u kosmosu predstavlja Luciferova (svjetlonosac) pobuna protiv Boga. Drugu pobunu predstavlja Prometejeva krađa vatre od Boga. Treću pobunu protiv Boga predstavlja Prosvjetiteljstvo. Ove tri činjenice pobune, odnosno sama mogućnost pobune kao takve, zapravo već dokazuje ontološko prethođenje slobode, jer da bi pobuna uopšte i bila moguća, neophodno je da se prethodno bude slobodan. Zbog toga nije pobuna ontološka kategorija već upravo sloboda koju mogućnost ili činjeničnost pobune već potvrđuje kao svoj preduslov. Otuda je pitanje slobode ontološko a ne pravno-političko pitanje, zbog čega se sloboda i ne može obezbjeđivati već samo potvrđivati na juristički način – dakle, ja nisam slobodan zato što mi je sloboda data pravno-političkim poretkom ustanovljenim na autoritetu, već sam prethodno i unaprijed slobodan ontološki zato što sam ličnost (logosno biće).

Takođe otuda, upravo ontologija a ne autoritet uopšte može da bude ono načelo u kome se opet uopšte može utemeljivati sama ideja poretka kao takvog. Sasvim hipotetički, moguće su dvije vrste poretka (poredak smisla i poredak pobune) kao i dvije mogućnosti utemeljenja poretka (pri čemu obe pretpostavljaju slobodu kao pretpostavku). Prvu mogućnost predstavlja utemeljivanje poretka u smislu (poredak smisla) a drugu mogućnost predstavlja pobuna protiv smisla i poretka zasnovanog na smislu koja kao odvajanje ne poništava bit onoga od čega se odvaja nego sebe kroz akt samoutemeljenja prethodno određuje kao negaciju transcendencije pri čemu se i sama kao odvajanje nastoji samokonstituisati takođe kao poredak. Upravo u tome, zapravo i počiva ontologija iluzije jer je utemeljivanje poretka u pobuni protiv smisla zasnovano na transcendenciji (slobodi) koju i samo ukida. Poredak pobune ne može obezbjediti vlastito utemeljenje jer ga je ukinulo, zbog čega odsustvo smisla kao ontološke kategorije nastoji prikriti i nadoknadati proizvodnjom autoriteta kao zamjenskog principa.

Međutim, poredak kao ideja ne može biti utemeljen u autoritetu jer samo načelo autoriteta nije utemeljeno. Autoritet po sebi nije ontološka kategorija nego je rezultat odsustva smisla kao utemeljujuće ideje poretka, zbog čega je dospjevanje autoriteta u prvi plan sasvim siguran pokazatelj stanja u kome je zbog nedostatka smisla sam opstanak ideje poretka doveden u pitanje pa se otuda posljedično uvodi autoritet kao zamjenski i spoljašnji princip kako bi se raspadajućem poretku naknadno i izvana obezbjedilo lažno utemeljenje, koherencije i održivost strukture.

За ПУЛСЕ Немања Ђукић

Tekstovi o društvu na portalu P.U.L.S.E

  Društvo, Nemanja Đukić