Sto godina od rođenja – Federiko Felini

“Ja sam sebi sve izmislio; detinjstvo, nostalgiju, snove i sećanja”, govorio je legendarni reditelj Federiko Felini.

Moji filmovi nisu pravljeni od sećanja. Tvrdnja da su oni autobiografski je jednostavno rešenje. Ja sam sebi bezmalo sve izmislio; detinjstvo, ličnosti iz detinjstva, nostalgiju, snove i sećanja. To sam učinio da bih uživao u sećanju. Jer, za mene je pričanje jedina igra koju vredi igrati, govorio je Federiko Felini (1920-1993), jedan od najslavnijih italijanskih reditelja i scenarista, koji je svetskoj kinematografiji ostavio dela koja su ga svrstala u najveće majstore fantazije i pokretnih slika.

Sto godina od njegovog rođenja Jugoslovenska kinoteka obeležiće velikom retrospektivom, na kojoj će od 13. do 26. januara biti prikazan izbor od 17 kultnih ostvarenja kojima je ušao među najuticajnije filmske autore svih vremena.

Kao reditelj debitovao je 1950. filmom “Svetlosti varijetea”, kada se tematika i problematika neorealizma, koja je bila na socijali, postupno premeštala ka psihološkim sadržajima. Taj filmski trend, čiji je najistaknutiji predstavnik upravo Felini, nazvan je “neorealizam duše”, i njegova opsesija postale su iluzije, čovekova zaokupljenost materijalnim i ispraznim, gubitak ljudskosti i vrednosnog smisla života.

Već svojim drugim filmom, “Ulica” (1954), dobio je prvi Oskar, a tokom izuzetne karijere najveću američku filmsku nagradu dobio je još tri puta – za “Kabirijine noći” (1957), autobiografski film “Osam i po” (1963), i “Amarkord” (1973), kojim se “vratio” svom rodnom gradu i detinjstvu. Planetarnu slavu ipak mu je doneo “Sladak život”, antologijski film sa Anitom Ekberg i Marčelom Mastrojanijem u glavnim ulogama, koji je pre 60 godine očarao bioskopsku publiku širom sveta i postao mit koji i danas traje.

Felini je kao reditelj potpisao 20 ostvarenja, a istoriju svetske kinematografije zadužio je remek-delima, među kojima su i filmovi “Satirikon”, “Rim”, “Grad žena”, “Klovnovi”, “Kazanova”, “Plovi brod”, “Đulijeta od duhova”, koji je posvetio svojoj ženi, glumici Đulijeti Masini, koja je bila i njegova muza. Petog Oskara dobio je za životno delo, a uručen mu je 1993, nekoliko meseci pre smrti.

Veliki mag pokretnih slika kod mnogih generacija širom sveta ostao je upamćen i kao buntovnik, i vesnik novih, revolucionarnih ideja iz šezdesetih godina 20. veka – poveo je opštu pobunu književnika, filozofa, sineasta, studenata i stvaralaca nove generacije pop i rok muzike protiv puritanskog, učmalog i konzervativnog italijanskog društva iz pedesetih godina. “Moja generacija proživela je detinjstvo puno zabrana, prinuda, tabua… Ali, naša radoznalost i fascinacija nepoznatim bile su neokrnjene. Imali smo smisla za fantaziju, i to je ono što je spasavalo naše živote”, objašnjavao je Felini.

Našoj publici legendarni sineasta ostao je u sećanju i po tome što je zahvaljujući njegovom ličnom angažmanu film “Amarkord” stigao na Fest 1975, a na našem “festivalu festivala” poklonio se kao gost 1982.

Putujući cirkus

Felini je rođen 1920. u Riminiju, a kada je imao samo 12 godina pobegao je od kuće i priključio se putujućem cirkusu. Ogromna radoznalost deteta i taj svet cirkusa ostali su kao fascinacija i u njemu, i u njegovim filmovima. Kao student izdržavao se baveći se glumom i novinskom karikaturom, a posle ženidbe Đulijetom Masini 1943, započeo je saradnju sa slavnim rediteljem Robertom Roselinijem, i to na pisanju scenarija. Felini je kao scenarist zajedno s njim potpisao i jedno od takođe kultnih ostvarenja, “Rim, otvoreni grad”.

Retrospektivu u sali “Makavejev” otvaraju filmovi “Svetlosti varijetea”, “Beli šeik” i “Dangube”, a na programu su i “Ulica”, “Probisvet”, “Kabirijine noći”, “Đulijeta i duhovi”. Pred publikom su i “Sladak život”, “Osam i po”, “Satirikon”, “Klovnovi”, “Felinijev Rim”, “Amarkord”, kao i “Proba orkestra”, “Grad žena”, “Kazanova”, “A brod i dalje plovi”.